مشارکت کتابداران در شبکه‌‌های اجتماعی مجازی برای ارائه خدمات در همه‌‌گیری کووید-19 (مطالعه موردی: کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر تهران)

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت مشارکت کتابداران کتابخانه‌های عمومی شهر تهران در شبکه‌‌های اجتماعی مجازی برای ارائه خدمات در همه‌‌گیری کووید-19 انجام شده است.روش: نوع این پژوهش کاربردی و روش آن پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه در زمان پژوهش (تیر و مرداد ماه سال 1402) شامل همۀ کتابداران کتابخانه‌‌های عمومی شهر تهران (152 نفر) بود. حجم نمونۀ پژوهش طبق جدول مورگان، 109 نفر به دست آمد، و در تحلیل نهایی 105 پرسش‌نامه استفاده شد. برای سنجش میزان روایی ابزار گردآوری داده‌ها، نظرات سه نفر از صاحب‌نظران حوزۀ علم‌ اطلاعات و دانش‌شناسی اخذ و در تدوین نسخۀ‌‌‌‌ نهایی پرسش‌نامه لحاظ شد. با توجه به اینکه پرسش‌نامۀ پژوهش محقق‌‌ساخته است، به‌منظور اطمینان از پایایی ابزار پژوهش، مطالعه‌ای مقدماتی با مشارکت 30 نفر از جامعه پژوهش اجرا و مقادیر آلفای کرونباخ برای هر سه متغیر اصلی پژوهش، یعنی شناخت،   پذیرش و استفاده، محاسبه شد که به‌ترتیب مقادیر 0.878، 0.935 و 0.824 و برای کل پرسش‌نامه مقدار 0.965 به دست آمد. تجزیه‌وتحلیل داده‌‌‌ها با بهره‌گیری از نسخۀ 26 نرم‌افزار spss در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. برای بررسی میزان تفاوت میانگین بین متغیرهای اصلی پژوهش، ازآزمون پارامتریک تحلیل واریانس یک-راهه استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد کتابداران بیشترین شناخت را نسبت به پیام‌‌رسان «بله» و کمترین شناخت را نسبت به «سروش‌پلاس» داشتند. میزان شناخت کتابداران نسبت به ابزارهای شبکه‌های اجتماعی و میزان تاثیر سازمان در شناخت ابزارها پایین‌تر از حد متوسط (کم) بوده است. میزان ضرورت و پذیرش ابزارهای شبکه‌های اجتماعی در حد «زیاد» بوده است . میزان استفادۀ کتابداران از ابزارهای شبکه‌های اجتماعی برای پیشبرد اهداف کتابخانه‌‌ای در سطح متوسط ارزیابی شد. بین میانگین نظرات کتابداران در مورد شناخت و پذیرش و همچنین بین پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها تفاوت معنا‌دار وجود داشت، درحالی‌که بین میانگین نظرات مشارکت‌کنندگان در مورد دو متغیر شناخت و استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی تفاوتی معنا‌دار مشاهده نشد. به عبارت دیگر، شناخت کتابداران از شبکه‌‌های اجتماعی و همچنین پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها توسط آن‌ها به یک میزان نبوده است. اصالت/ارزش: اگرچه براساس نتایج این پژوهش میزان تاثیر سازمان در شناخت نسبت به ابزارهای شبکه‌‌های اجتماعی مجازی پایین‌‌تر از متوسط گزارش شده و ازسوی دیگر میزان تاثیر سازمان در شناخت ابزارهای تولید محتوا در شبکه‌‌های مجازی به میزان اندک گزارش شده است، اما نمی‌‌توان نقش سازمان را در شناخت جامعۀ پژوهش نسبت به شبکه‌‌های اجتماعی بی‌‌تاثیر دانست. ازاین‌رو، نتایج پژوهش حاضر با تعیین نگرش جامعه پژوهش نسبت به شبکه‌‌های اجتماعی، میزان پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها توسط آن‌ها و شناسایی نقاط ضعف و قوت کتابخانه‌‌های عمومی در استفاده از شبکه‌‌های اجتماعی، می‌‌تواند برای مدیران و برنامه‌‌ریزان نهاد کتابخانه‌‌های عمومی در فراهم‌‌سازی بستر مناسب، ارتقای خدمات اطلاعاتی و رفع موانع استفاده از شبکه‌‌های مذکور مفید واقع شود.

participation of librarians in online social networks to provide services during the covid-19 pandemic (case study: librarians of tehran public libraries)

purpose: the present study was conducted with the aim of determining the level of participation of public library librarians in tehran in online social networks to provide services during the covid-19 pandemic.method: this research is applied in terms of purpose and was conducted using a survey method. the research population at the time of the research (july and august 2023) included all the librarians of public libraries in tehran (152 people) from whom a sample of 109 people was selected according to morgan’s table, and 105 questionnaires were analyzed in the final analysis. the data collection tool was a researcher-made questionnaire. data analysis was done at two levels of descriptive and inferential statistics using spss (version 26). in order to check the average difference between the main research variables, one-way analysis of variance parametric test was used.findings: the results showed that the librarians had the greatest knowledge about bale messenger and the lowest knowledge about soroushplus. the level of knowledge of librarians regarding social networking tools and the level of influence of the organization on their knowledge of tools has been lower than the average level. the level of necessity and acceptance of social networking tools is high and the level of use of these tools by librarians is moderate. there was a significant difference between the average opinions of librarians about knowledge and acceptance as well as acceptance and use of these networks, while no significant difference was observed between the average opinions of participants about the two variables of knowledge and use of online social networks.originality/value: although according to the results of this research, the level of influence of the organization in the librarians’ knowledge of social networking tools is reported to be lower than average, and the level of influence of the organization in the knowledge of content production tools in these sites is reported to be small, the role of the organization in the librarians’ knowledge cannot be ignored. therefore, the results of this research, by determining the attitude of the research population towards social networking sites, the extent of acceptance and use of these sites by them and identifying the weaknesses and strengths of public libraries in using social networking sites, can be applied by managers and planners of public libraries in order to provide a suitable platform for using the social networking sites, remove barriers to using them, and improve information service.