شناسایی و رتبه‌بندی عناصر متنی و پیرامتنی مهم در بازیابی داستان

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت‌بندی عناصر متنی و پیرامتنی مهم در بازیابی داستان از دیدگاه خواننده است تا بر اساس آن مناسب‌ترین نقاط دسترسی برای خواننده فراهم شود و دسترسی به منابع داستانی متناسب با نیاز خواننده بهبود یابد. روش: پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف کاربردی و از نظرِ رویکرد از نوع ترکیبی بوده و با راهبرد متوالی اکتشافی انجام گرفت. مرحلۀ اول از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافتۀ فردی با 14 نفر از خوانندگان داستان انجام گرفت و داده‌های گردآوری شده با روش تحلیل مضمون کدگذاری و تحلیل شد. در ادامه، برای رتبه‌بندی عناصر شناسایی‌شده در مرحلۀ اول، پرسش‌نامه مقایسۀ زوجی در اختیار 12 نفر از متخصصان حوزۀ ادبیات داستانی قرار گرفت و پس از گردآوری داده‌ها از روش تحلیل سلسله‌مراتبی برای تحلیل استفاده شد. یافته‌ها: بر اساس تحلیل مضمون مصاحبه‌های انجام‌گرفته در مرحلۀ اول پژوهش، 24 عنصر متنی و پیرامتنی در قالب 6 مضمون اصلی استخراج شد. در ادامه، بر اساس نظر خبرگان، 19 عنصر از عناصر استخراج‌شده به‌عنوان عناصر متنی و پیرامتنی مهم در بازیابی داستان شناسایی شدند که می‌توانند در درک، ارزیابی، تصمیم‌گیری و انتخاب داستان تاثیر داشته و به جست‌وجوگران در بازیابی کتاب‌های داستانی مرتبط کمک کنند. اصالت/ارزش: استفاده از عناصر متنی و پیرامتنی برای غنی‌تر کردن ابرداده‌های فهرست‌های کتابخانه‌ها و نیز به کار بردن آن‌ها به‌عنوان نقاط دسترسی در نظام‌های جست‌وجو و بازیابی اطلاعات موجب توسعه و بهبود این نظام‌ها و افزایش کارایی آن‌ها در بازیابی منابع داستانی متناسب با نیاز خوانندگان می‌شود.

identifying and ranking the important textual and paratextual elements in fiction retrieval

purpose: the purpose of this study is to identify the textual and paratextual elements in retrieving fiction from the readers’ perspective in order to provide the most appropriate access points for the readers and to improve access to fictions based on the readers’ needs.method: the current research is an applied study in terms of purpose, applying a mixed method that was conducted using the sequential exploratory strategy. the statistical population in both stages of the study were readers of fiction literature who were selected by purposive sampling strategy. in the first stage of the study, 14 fiction readers participated in a semi-structured interview. the collected data were coded and analyzed based on the six-step content analysis framework of brown and clark using maxqda software (2018 version). in the second stage, the opinions of 12 experts in the field of fiction were used to weigh and determine the importance of each textual and paratextual element. the data collection tool at this stage was a pairwise comparison questionnaire designed based on a 9-point scale. expert choice software (version 11) was used to analyze the data in this stage.findings: according to the results of the first stage of this study, 24 textual and paratextual elements in the form of 6 main themes were identified by a thematic analysis of the interviews. then, according to experts, 19 of these extracted elements were selected as important elements in fiction retrieval. in general, the results confirmed that from the readers’ point of view, textual and paratextual elements could be useful in understanding, evaluating, determining and selecting sources, and help fiction readers to find relevant fictions. by use of textual and paratextual elements of fiction to enrich library catalogues and create several access points, we can improve fiction retrieval. therefore, it is suggested that these elements be used in the design and development of retrieval systems in libraries in order to increase the efficiency of these systems and enable successful search and retrieval for fiction readers.originality/value: the results of this study provide a starting point for the development and design of fiction search and retrieval systems based on the needs of the reader. by using both textual and paratextual elements of fiction to enrich library catalogs and create several access points, we can develop and improve search and retrieval systems and increase the efficiency of this systems in retrieving fictions which readers want.