مروری نظام‌مند بر پژوهش‌های مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی

هدف: این مطالعه با مرور نظام‌مند متون پژوهشی در حوزه مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی ایران با استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی به تحلیل وضعیت آن پژوهش‌ها از جنبه‌های گوناگون می‌پردازد. بر این اساس، مشکلات و مولفه‌های موردتوجه در مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی ایران بر اساس متون پژوهشی بررسی شده است.روش: مطالعۀ حاضر از نظرِ هدف کاربردی و مبتنی بر مطالعۀ نظام‌مند با مدل پریسما است. برای جمع‌آوری داده‌ها، کلید‌واژه‌های مرتبط با موضوع پژوهش در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر جست‌وجو و 372 مقاله پژوهشی بازیابی شد. با مطالعه و بررسی چکیدۀ مقاله‌ها و در صورت لزوم، نتایج، مقالات تکراری و غیرمرتبط حذف شدند. در نهایت، با اعمال پیمایش اولیه و متناسب با معیارهای ورودی و خروجی، مطالعات توسط پژوهشگران کنترل شد و 29 مقاله باقی ماند. ابزار پژوهش از نوع سیاهۀ وارسی بود. اطلاعات به‌دست‌آمده با تلخیص مطالب در قالب جدول ارائه شده است.یافته‌ها: یافته‌های مرور نظام‌مند نشان می‌دهد توزیع کتابخانه‌های عمومی در ایران نامتوازن و از نظرِ دسترسی نامناسب هستند. مولفه‌های موردتوجه، آسایش (32.81 درصد)، سازگاری (31.25 درصد) و کارایی (17.18 درصد) بودند. همچنین یافته‌ها نشان داد در پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه کمتر به نقشه و رویکرد مهندسی ساختمان توجه شده است. اصالت/ارزش: با مرور پژوهش ‌های حوزۀ مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی، یافته‌های این حوزه از نظرِ وضعیت توزیع کتابخانه‌ها، مطلوبیت دسترسی به آن‌ها و مولفه‌های موثر در مکان‌یابی مشخص شد. این پژوهش تصویری کلی نسبت به آنچه انجام شده و آنچه بهتر است در تعیین مکان کتابخانه‌های عمومی رعایت شود برای پژوهشگران آینده ارائه می‌کند.

A Systematic Review of Research Articles about Public Library Location Using Geographic Information System

Purpose: The purpose of this study is to provide a systematic review of research texts in the field of locating Iranian public libraries using GIS. Accordingly, the considerable components in locating public libraries in Iran were examined based on the relevant research texts.Method: The present research is an applied study in terms of purpose that was conducted based on a systematic analysis using Prisma model. To collect data, relevant keywords were searched in reliable databases and 372 research articles were retrieved. By studying and reviewing the abstracts of these articles and, if necessary, their results, duplicate and irrelevant articles were omitted. Finally, by conducting a preliminary survey in accordance with the input and output criteria, these studies were controlled by researchers, and 29 articles remained. The research tool was a checklist. Findings: Findings show that most of the investigated studies were conducted in 2014 (17.24 percent). The surveydescriptive research method (27/48 percent) was applied more than other methods and using operational and cartographicbased research methods were neglected. In terms of geographical area, most of the studied were carried out in Tehran (17.24 percent) and then in Kerman (34/10 percent), and the geographical distribution of studies is not commensurate with the distribution of cities in Iran. Since the research tools of these studies were mostly questionnaires, it is made clear that the focus was on the responsebased method, and testing the hypotheses has significantly helped to validate the results of studies. The main problems were: nonuse of GIS in building libraries, lack of geographical distribution of libraries and weakness in the optimal use of components of compatibility, comfort and centrality in building libraries. The most frequent research topic in the studies was location in terms of geographical location (86.20 percent). The most frequent component in locating libraries using GIS system is comfort (32.81 percent), followed by compatibility (31.25 percent).Originality/value: By reviewing the studies in the field of location of public libraries, the findings of this field were identified in terms of the distribution status of libraries, the desirability of accessing them and the influential components in location. This research provides an overview of what has been done and what should be considered in determining the location of public libraries for future researchers.