شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی جهت ایجاد تعامل در کتابخانه‌های عمومی

هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌منظور ایجاد تعامل در کتابخانه‌های عمومی است. روش: این پژوهش مطالعه‌ای از نوع کاربردی است که با رویکرد کیفی به‌روش تحلیل مضمون انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های عمومی نهادی زیر پوشش ادارۀ کل کتابخانه‌های عمومی خراسان جنوبی بود. در این پژوهش، از روش نمونه‌گیری غیراحتمالاتی (غیرتصادفی) و از نوع نمونه‌ گیری گلوله برفی استفاده شد، و در مجموع با 25 نفر مصاحبه انجام گرفت. روش اجرای مصاحبه از نوع نیمه‌ساختاریافته بود.یافته‌ها: بیشترین میزان استفاده از شبکه‌ های اجتماعی مجازی برای ایجاد تعامل میان کتابداران و کاربران به‌ترتیب در اینستاگرام، تلگرام و واتساپ صورت گرفته بود. انواع درخواست‌های کاربران کتابخانه‌های عمومی در شبکه ‌های اجتماعی مجازی در دو مقولۀ اصلی درخواست‌های اطلاعاتی (امانت و عضویت، و منبع‌یابی) و درخواست‌های سرگرم ‌کننده (آموزشیمشاوره‌ای و اطلاع‌رسانی) دسته‌بندی شدند. فرصت‌های ایجاد تعامل از طریق شبکه‌های اجتماعی مجازی در کتابخانه‌های عمومی در سه مقولۀ اجتماعی، ارتباطی و تبلیغی و تهدیدهای ایجاد تعامل از طریق این شبکه‌ها نیز در سه مقولۀ عملکردی، فرهنگی و محتوایی گروه‌بندی شد. موانع ایجاد تعامل از طریق شبکه‌های اجتماعی مجازی نیز در دو مقولۀ موانع انسانی (اجتماعیاقتصادی و فردی) و موانع زیرساختی (کارکردی و فناورانه) دسته‌بندی شد. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله در این نکته است که استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی می‌تواند به بهبود خدمات کتابخانه‌های عمومی به ویژه خدمات مرجع کمک کند. همچنین به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی مجازی فرصت‌های مناسبی برای کتابخانه‌های عمومی جهت ایجاد تعامل فراهم می‌کند که استفاده از این فرصت‌ها حتی می‌تواند منجر به ارتقای جایگاه کتابخانه‌های عمومی در سطح جامعه شود. تهدیدهای موجود در این زمینه اگرچه نسبت به فرصت‌ها کم‌تر هستند اما بعضاً دغدغه‌های موجود درباره آن‌ها قابل توجه است و برای کاهش آن‌ها لازم است به نحو مناسبی برنامه‌ریزی نمود.

Identifying Opportunities and Threats of Using Social Networking Sites to Create Interaction in Public Libraries

Purpose: The purpose of this study is to identify the opportunities and threats of using social networking sites to create interaction in public libraries.Method: This is an applied research that was conducted with a qualitative approach using thematic analysis method. The study population included librarians and officials of institutional public libraries affiliated to the General Directorate of Public Libraries of South Khorasan. A nonprobability (nonrandom), and a snowball sampling procedure was used and 25 persons were interviewed by telephone. The semistructured type of interview was incorporated.Findings: Excessive use of social networking sites to create interaction between librarians and users was made on Instagram, Telegram and WhatsApp, respectively. Types of requests from public library users on social networking sites are divided into two main categories: information requests and promoting requests. For the main category of information requests, 36 codes were obtained, 26 of which were related to the subcategory of lsquo;sourcing rsquo; and 10 of which were related to the subcategory of lsquo;loaning and membership rsquo;. In the main category of promoting requests, the subcategory of lsquo;educationalconsulting rsquo; with 28 primary codes was higher than the subcategory of lsquo;informing rsquo; with 19 primary codes. Opportunities for interaction through social networking sites in public libraries were grouped into three categories: social, communication, and advertising, with promotional opportunities having the highest frequency with the first 30 codes. Threats for interaction through these networks were also grouped into three categories: functional, cultural, and content, with the most initial code being related to the category of cultural threats. Barriers to interaction through social networking sites were also categorized into two categories: human barriers and infrastructural barriers. Human barriers have two subcategories: the category of lsquo;socioeconomic barriers rsquo; with 24 primary codes is more abundant than the category of lsquo;individual barriers rsquo;. lsquo;Infrastructural barriers rsquo; were also categorized into two subcategories: lsquo;functional rsquo; and lsquo;technological rsquo;, with more initial codes devoted to technological barriers.Originality/value: Use of social networking sites can help improve public libraries services, especially reference services. Social networking sites also seem to provide good opportunities for public libraries to interact, which can even lead to improvement of the position of public libraries in society. Although the threats in this area are less than the opportunities, the existing concerns about them are sometimes significant, and it is necessary to plan properly in order to reduce them.