فراتحلیل عوامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی در ایران و جهان

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه‌های موثر بر رفتار اطلاع‌یابی و سنجش اندازه اثر آن‌ها از مقالات داخلی و خارجی این حوزه است. علاوه بر این، متغیرهای تعدیلگر موثر بر رفتار اطلاع‌یابی شناسایی و اندازه اثر آن‌ها نیز محاسبه شده‌اند.روش: روش پژوهش حاضر فراتحلیل است. جامعۀ پژوهش کلیۀ پژوهش‌های انجام‌شده در پایگاه داخلی استنادی علوم جهان اسلام (isc) و برای پژوهش‌‌های بین‌‌المللی پایگاه پروکوئست (proquest) بود. با توجه به معیارهای ورود به پژوهش تعداد 89 پژوهش انتخاب شدند که از میان آن‌ها برای محاسبه اندازه اثر، 19 پژوهش دارای متغیر وابستۀ رفتار اطلاع‌یابی و متغیرهای مستقل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی بودند که وارد فراتحلیل شدند. پژوهش‌ها به‌روش پیمایشی و با به‌کارگیری ابزار پرسش‌نامه در جوامع متفاوت و برحسب سنجه‌های پایا به انجام رسیده‌اند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار جامع فراتحلیل نسخۀ 2 (cma2) مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته‌ها: تعداد 16 متغیر و عامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی در چهار زیرگروه اصلی دانشجویان، اعضای هیئت‌علمی، کادر درمان و شهروندان در پژوهش‌های این حوزه شناسایی شدند. نتایج کلی فراتحلیل نشان داد که اندازه اثر یا ضریب تاثیر مولفه‌ها و عوامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی 0.589 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حد زیاد ارزیابی می‌شود. همچنین، میزان اندازه اثر متغیرها و عوامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی بر اساس دو متغیر گروه نمونه (دانشجویان، اعضای هیئت‌علمی، کادر درمان و شهروندان) و میدان مطالعه (پژوهش‌های داخلی و خارجی) متفاوت است و این دو متغیر، متغیرهای تعدیلگر عوامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی هستند.اصالت/ارزش: با توجه به اینکه مطالعات زیادی در خصوص عوامل موثر بر رفتار اطلاع‌یابی انجام شده است، جای پژوهشی که به‌صورت فراتحلیل به نتایج آن‌ها بپردازد خالی بود. در پژوهش حاضر تلاش شده است این خلا پر شود. یافته‌های این پژوهش در کل نشان داد مولفه‌هایی وجود دارند که رفتار اطلاع‌یابی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و اثرات این مولفه‌ها با توجه به گروه‌های مختلف جامعه و بافت محلی متفاوت است.

A Meta-analysis of the factors affecting information seeking behavior in Iran and the world

Purpose: The aim of this study is to identify the components affecting information seeking behavior and to measure their impact from Persian and English articles in this field. In addition, the moderating variables affecting information seeking behavior were identified and their effect size was calculated.Method: The method of this study is metaanalysis. The research population included all research papers indexed in the Islamic World Science Citation Database (ISC) for national research as well as all research papers indexed in ProQuest database for international research. According to the inclusion criteria, 89 studies were selected and among them, 19 studies had dependent variables of information seeking behavior and independent variables affecting information seeking behavior to calculate the effect size, which were included in the metaanalysis. These studies were conducted by applying survey method and by using questionnaire tools in different societies and according to reliable criteria. Data were analyzed using the CMA2 software.Findings: In the studies carried out in this field (which included in the metaanalysis), a total of 16 variables and factors affecting information seeking behavior were identified in four main subgroups of students, faculty members, medical staff and citizens. These factors include: Internet use, access to information resources, familiarity with specialized resources, Internet skills, search skills, familiarity with new technologies, basic knowledge of the field of search, lack of time, ability to recognize the validity of information, motivation to seek information occupation, English language proficiency, Internet access, information literacy level, personal factors, Internet anxiety, and personal interest. The overall results of the metaanalysis showed that the effect size or the coefficient of influence of the components and factors affecting the information seeking behavior is 0.589, which is rated as high according to Cohenchr('39')s interpretive system. In addition, the extent of the effect of variables and factors affecting information seeking behavior is different in term of the two variables of sample group (students, faculty members, medical staff and citizens) and the field of study (internal and external research), and both variables are moderating variables affecting informationseeking behavior.Originality/value: Due to the fact that many studies have been conducted on variables and factors affecting information seeking behavior, there was no research dealing with their results in the form of metaanalysis. Therefore, this research has tried to fill this gap. The information seeking behavior of individuals is influenced by factors, and the 16 factors identified in this study considerably affect how individuals seek information. Furthermore, in addition to the independent factors and variables of the variable, information seeking behavior is different depending on different groups of society and their local context and language.