خودآیینی از منظر فیلسوفان بزرگ اخلاق و ساخت مقیاس سنجش اخلاق خودآیین برای کتابداران کتابخانه‎‌های عمومی ایران

هدف: در پژوهش حاضر تلاش می شود تا آراء فلاسفۀ بزرگ اخلاق در باب خودآیینی بازخوانی و تفسیر شود و از آن در راستای ساخت مقیاسی برای سنجش اخلاق خودآیین و دگرآیین برای کتابداران کتابخانه های عمومی استفاده شود.روش‌: پژوهش حاضر دارای دو مرحله و لذا دو روش است. مرحلۀ اول که مرحلۀ مطالعاتی است، به‌روش سندی و با رویکرد تحلیل مفهومی انجام شده و طی آن، پس از جستجوی منظم در آراء متفکران اخلاق، فلاسفه ای که نظر منسجم و مبسوطی در باب خودآیینی داشتند انتخاب و به شرح و تفسیر اندیشۀ آ‌ن‌ها پرداخته شد. ایمانوئل کانت، جان رالز، مایکل سندل، السدیر مک اینتایر و چارلز تیلور اندیشمندانی بودند که اندیشه های آن‌ها بررسی شد. مرحلۀ دوم که مرحلۀ اعتبارسنجی است به‌روش پیمایشی انجام شد. 406 نفر از جامعۀ 704 نفری کتابدارانی که در آزمون ورودی مدرسۀ تابستانی خواندن در سال 1395 پذیرفته شده بودند به‌روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و پرسش‌نامۀ تنگناهای اخلاقی که بر پایۀ پرسش‌نامۀ نیکول (2008) و توسعۀ آن با افزودن اندیشه های فلسفی و تغییر تنگناها به موقعیت ها و مسائل کتابخانه های عمومی ساخته شده بود، به صورت آنلاین برای آنان ارسال شد. برای سنجش پایایی از روش دونیم کردن، برای بررسی روایی محتوایی از روش سی وی آی، و برای بررسی روایی سازه از روایی هم‌گرا و واگرا (تشخیصی) سود برده شد. یافته ها: خودآیینی مفهومی است که از کانت (پشت پا زدن به کشش غرایز یا طبیعت) ریشه گرفته، در رالز (فاصلۀ بعید از غایات و زندگی در حال، در چارچوب قواعد جامعۀ روال مند و منظم) ادامه یافته، توسط سندل (ساخت متاملانۀ خود با دیگران در سایۀ آرمان مشترک) و مک اینتایر (ایفای نقش به بهترین وجه و تعالی بخشی به آن) نقد شده و در کار تیلور (بهترین بازیگری نقش با توجه به چهار شهود اخلاقی یعنی فهم احترام به شایستگی ها، فهم تعهد در قبال دیگران، فهم اینکه زندگی خوب به چه معنی است و فهم ارزش و شان خود بدون اینکه فرد آنها را زیر پا بگذارد، خود را محدود کند، مفهوم شهودهای اخلاقی بنیادی را تغییر دهد یا نقش دیگری ها را دچار اشکال یا اختلال کند) جهت دیگری یافته است. فرد شکل خاص خودآیینی را در تنگناها نشان می دهد و لذا می توان با گزاره هایی آن را به طور تقریبی سنجید. لذا پرسش‌نامه ای کیفی با 22 تنگنا، 11 بُعد و هشت گزینه بر اساس آرای اندیشمندان طراحی و اعتبار آن بررسی شد. فقط روایی پرسش 18 مربوط به بُعد هرزه نگاری تایید نشد و می بایست برای گردآوری داده برای این بُعد فقط به پرسش 20 اکتفا شده یا تغییراتی در پرسش 18 داده شود و مجدداً تحلیل شود. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله استفاده از اندیشه های فلاسفه برای سنجش اخلاق خودآیین و دگرآیین در کتابداران است و می تواند به عنوان ابزاری برای بررسی گرایش اخلاقی و خودآیینی و دگرآیینی افراد جهت انتخاب در مسئولیت های مهم استفاده شود.

Philosophical Approach to Autonomy and a scale for Measuring Ethical Autonomy of Public Librarians

Purpose: in this article I tried to construct a new scale for measuring ethical autonomy of public librarians by rereading and reinterpreting the reflections of ethical philosophers on the concept of autonomy.Methodology: this research implemented in two phases. In the phase 1, I used documentary research method and conceptual analysis approach to find and analyze key ideas of philosophers. By comprehensive search among databases, books, encyclopedias and other resources by keywords like autonomy and heteronomy, I find five philosophers that had detailed ideas about autonomy: Emanuel Kant, John Rawls, Michael Sandel, Alasdair McIntyre and Charles Taylor. In the phase 2, for credibility analysis I used survey method. After construction an ethical dilemma questionnaire based on Nicole (2008) and development of it by means of the results of conceptual analysis, 406 public librarians of Iran Public Libraries Foundation were chosen from all over of Iran by Stratified Sampling method. These librarians were chosen from 704 librarians that passed the exam of reader rsquo;s advisory excellence in 2016. The link of online questionnaire were sent to the email of librarians and data was gathered for analysis. For reliability analysis, I used splithalf, composite reliability and Cronbach rsquo;s alpha measures. Content Validity Index (CVI), convergent validity, divergent validity (discriminant validity) measures were used for validity analysis. Findings: results showed that autonomy is a concept with individual and social dimensions. It rooted in Kant rsquo;s idea of autonomy (rejecting dependency to natural desires and inclinations in ethical situations), continued in Rawls rsquo;s idea of justice (remote distance from ends and living in a wellordered society and entering in instrumental construction of the present by informed consent), critiqued by Sandel (autonomy is reflexive construction of the self by existing with others with common goals) and McIntyre (autonomy is best implementation of social role and transcending it to an excellent condition) and paradigmatically shifted in the work of Taylor (autonomy is being best actor in the realm of four fundamental ethical intuitions without infringing them). Autonomy of different job holders like public librarians distinguishable in the ethical dilemmas and we started to measure it by constructing 22 dummy dilemmas based on 11 dimensions (integrity, fraud, coverup, discrimination, business security, promise keeping, blackmail, manipulation, environmental security, privilege information, and pornography) in the library situations and philosophical dimensions of autonomy under dilemmas (two dilemma for each dimension). Flexibility (on the basis of Taylor rsquo;s idea of autonomy) were chose as a main difference between autonomy and heteronomy and I used ideas of Kant, Rawls, Sandel and McIntyre for designing eight autonomous and heteronomous alternatives below each dilemma. Results of reliability and validity analysis showed good measures except question 18. Originality/Value: in this research, I tried to construct a new scale for measuring autonomy and heteronomy based on philosophical dimensions of autonomy to study job holder rsquo;s ethical tendencies.