مکان‌یابی کتابخانه‌های عمومی در شهر بجنورد با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی فازی

هدف: هدف اصلی این پژوهش مکان‌یابی کتابخانه های عمومی در شهر بجنورد بر اساس شاخص‌ های مرکزیت، سازگاری و ویژگی ‌های طبیعی زمین است. از دیگر اهداف این تحقیق، شناسایی معیارهای اصلی در مکان‌یابی کتابخانه ‌ها، تعیین روش مناسب برای استانداردسازی و وزن دهی به معیارها و تعریف سناریوهای مناسب برای هر کدام از پهنه ‌های منتخب بر اساس ویژگی ‌های کالبدی آن است.روش‌: روش پژوهش حاضر، توصیفی با ماهیت کاربردی و رویکرد کمی است و برای گردآوری ‌داده‌ های پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. برای استانداردسازی نقشه ‌های معیارها از توابع فازی، برای وزن‌‌دهی به معیارهای مکان‌یابی از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی و برای تلفیق معیارها از ترکیب خطی وزن‌ دار استفاده شده است. برای وزن‌ دهی به معیارها از روش دلفی و ابزار پرسش‌نامۀ مقایسۀ زوجی استفاده ‌شده است که جامعۀ آماری را خبرگان و کارشناسان مرتبط با امور مکان‌یابی کتابخانه ‌ها تشکیل می‌ دهند و 12 نفر به‌عنوان نمونه به‌صورت غیرتصادفی هدفمند انتخاب شده‌اند.یافته ‌ها: یافته‌ های تحقیق حاکی از آن بوده است که به‌طورکلی ازنظر اهمیت وزن نهایی معیارها، تراکم جمعیت، قابلیت دسترسی، فاصله از کتابخانه‌ های موجود، نزدیکی به مراکز آموزشی و نزدیکی به مراکز فرهنگی و مذهبی به‌ترتیب دارای بیشترین اهمیت بوده ‌اند. با تلفیق معیارهای درنظرگرفته‌شده در این تحقیق، 6 پهنۀ دارای تناسب بالای مکانی برای کتابخانه بوده است. همچنین با توجه به سرانۀ استاندارد، شهر بجنورد نیاز به 3 کتابخانۀ جدید دارد که با توجه به سیاست های درنظرگرفته‌شده می ‌توان از بین 6 پهنۀ دارای تناسب بالای مکانی انتخاب کرد.اصالت/ارزش: مکان‌یابی پهنه ‌های مناسب برای احداث کتابخانه پیش از ساخت کتابخانه می ‌تواند از بسیاری از هزینه‌ های اضافی جلوگیری کند. علاوه بر این، مکان‌یابی صحیح کتابخانه ‌ها می ‌تواند در افزایش کارایی کتابخانه ‌ها تاثیر بسزایی داشته باشد. با توجه به محدودیت بودجه ‌ای و سیاست‌های تجهیز کتابخانه‌ ها، استراتژی‌ های مختلفی در زمینۀ اجاره کردن یک مکان برای کتابخانه یا احداث کتابخانۀ جدید در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، در این تحقیق با رویکردی نوآورانه بر اساس وضعیت کاربری‌ های موجود و کیفیت ابنیه، پیشنهاد‌ها و سناریوهایی برای احداث و یا اجارۀ مکان برای کتابخانه در پهنه ‌های منتخب ارائه ‌شده است. همچنین، مهم ترین مسئله ‌ای که کمتر بدان توجه داشته ‌اند، عدم قطعیت در قضاوت‌ ها است. بنابراین، برای رفع این مسئله در این تحقیق از روش تصمیم ‌گیری چندشاخصۀ فازی برای وزن دهی به معیارها استفاده‌ شده است.

Site Selection of the Public Libraries of Bojnourd City in Iran Using FAHP

Purpose: The main purpose of this research is to locate the public libraries in Bojnourd based on the indicators of centrality, consistency and natural features of the earth. Identification of the major criteria in the site selection of the libraries, determination of the appropriate method for standardizing and weighting the criteria, and definition of appropriate scenarios for each of the selected area as based on their physical properties.Method: The present study's method is descriptive with a practical nature and a quantitative approach, and the survey method has been used to collect the data. In order to standardize the criteria maps, fuzzy functions were used; in to weigh the site selection criteria, the Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) were utilized; and to combine the criteria, the weighted linear combination (WLC) were used. The Delphi method and paired comparison questionnaire were used to weight the criteria. The statistical population is composed of the experts related to the site selection of libraries, and 12 persons were selected as the sample using the targeted nonrandom sampling method.Findings: The findings of the research indicated that in general, population density, accessibility, distance from existing libraries, proximity to educational centers and proximity to cultural and religious centers, respectively, have been the most important criteria in terms of the importance of the final weight of criteria. By combining the criteria considered in this study, 6 areas had a high spatial fitness for library space. In addition, given the standard per capita, Bojnurd city needs 3 new libraries which can be selected according to the policies considered, from the 6 areas with high spatial fitness.Originality/value: Locating the appropriate areas for building a library can prevent additional costs before building a library. In addition, the correct site selection of libraries can have a significant impact on the efficiency of libraries. Considering the limited budget and the equipping policies of libraries, various strategies are adopted to lease a place for the library or to build a new library. Therefore, several plans and scenarios are presented in this research with an innovative approach within the selected areas according to the status of the existing uses of buildings and and the bulidings' quality. Furthermore, the most important issue that has received less attention thus far is the uncertainty in judgments. Therefore, the fuzzy multicriteria decisionmaking method was used in order to solve this problem.