رویکردی اکوسیبرنتیکی به آموزش علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائۀ الگویی نظری برای برنامه ریزی آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران است. به همین منظور، ضمن پرداختن به مفاهیمی از نظریه های اکولوژی و سیبرنتیک و پیوند آن ها با یکدیگر، رویکرد جدیدی تحت عنوان »اکوسیبرنتیک « معرفی و تشریح می شود.روش: این پژوهش به روش سندی انجام شده است. مرور مفاهیم سیبرنتیک و اکولوژی و مطالعات انجام شده دربارۀ آیندۀ آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی برای گردآوری اطلاعات موردنیاز به کار گرفته شده است.یافته ها: رویکرد اکوسیبرنتیکی به آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی، همانند اکوسیستم های زیستی، هم زمان به دو عامل اصلی محیط و ارکان آموزش رشته توجه دارد. رویکرد اکوسیبرنتیکی به مطالعۀ روابط تعاملی میان ارکان آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی و محیط پیرامونی آن می پردازد و آیندۀ آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی را تابعی از تعامل میان ارکان آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی و محیط پیرامون آن به علاوۀ سیستم های دریافت کنندۀ بازخورد و پیش خورد می داند.اصالت/ارزش: نگرش های مطرح شده دربارۀ آیندۀ علم اطلاعات و دانش شناسی را می توان در چهار گروه جای داد. نخست، نگاه بدبینانه نسبت به آینده و اعتقاد به سناریوی انقراض و نابودی است. گروه دوم قائل به تمایز میان »کتابداری « و »علم اطلاعات « و دیگر عناوین جدید هستند. آن ها جامعۀ کتابداری را از خوش بینی محض دربارۀ سهم بالای خود در مشاغل آیندۀ جامعۀ اطلاعاتی برحذر داشته اند. به عبارتی، در اینجا با چالش کتابداری با مفهوم سنتی آن و علم اطلاعات و دیگر رشته های همنام به معنای مدرن آن درگیرند. گروه سوم معتقدند که راه رسیدن به آینده از گذشته و حال می گذرد. علم اطلاعات و دانش شناسی برای ادامۀ حیات باید به عوامل درون و برون رشته ای توجه کند. درواقع، این دیدگاه به پیشرفت و ادامۀ حیات به صورت پیوسته و بدون تغییرات اساسی اشاره دارد. گروه چهارم نیز آینده ای مطلوب برای علم اطلاعات و دانش شناسی قائل هستند. آن ها راز و رمز دستیابی به این آیندۀ مطلوب را برنامه ریزی و طراحی سیستم آموزشی با هدف آموزش دانشجویان نسل آینده دانسته اند. این پژوهش برای نخستین بار با رویکردی اکوسیبرنتیکی به تحلیل برنامه ریزی آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران پرداخته و می تواند مبنایی برای آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی باشد.

Eco-cybernetics Approach to Knowledge and Information Science Education in Iran

Purpose: The purpost of this research is to provide a theoretical model for educational planning in the field of Knowledge and Information Science (KIS) in Iran. To do so, while addressing the concepts of ecology and cybernetics theories and combining them with each other, a new approach called ldquo;Ecocybernetics Appraoch rdquo; is introduced and explained.Method: This research was conducted using the documentaryanalytical method. To gather the required information, a literature review of the cybernetics' and ecology's concepts and of the studies carried out into the future of KIS education was conducted.Findings: Ecocybernetics approach to KIS education, like biological ecosystems, concerns simultaneously the environmental factors and pillars of education. Ecocybernetics approach studies the interactive relationships between the pillars of KIS education and its environment. This approach regards the future of KIS education as a function of the interaction between the pillars of KIS education and its einvironment as well as its feedback and feedforward systems.Originality/value: The attitudes put forward about the future of KIS can be divided into four groups. The first group includes a pessimistic approach to the future and a belief in the extinction and destruction scenario. The second group distinguishes between the Library Science and the Information Science and other new titles. They have warned the library science community against the pure optimism about their high share in the future jobs of the information society. In fact, they are concerned with the challenge of library science in its traditional concept and information science and other similar disciplines in its modern sense. The third group maintains that the path to the future passes through the past and present. In order to survive, KIS must focus on the intradisciplinary and extradisciplinary factors. In fact, this perspective refers to the progression and survival in a steady manner without major changes. The fourth group believes in a favorable future for KIS. They see planning and designing an education system aimed at educating the future generation students as the key to achieve this desirable future. The present research, for the first time, has addressed the EcoCybernetics approaches to the analysis of KIS education planning in Iran and can serve as a basis for the KIS education.