مطالعۀ سیر تکاملی حوزۀ «خدمات و منابع مرجع» با استفاده از طیف‎سنجی سال انتشار مآخذ

هدف: با استفاده از تحلیل مآخذ استنادی با تاکید بر سال انتشار این مآخذ، می توان اهمیت آثار پیشین را برشمرد و خاستگاه های تاریخی یک حوزۀ پژوهشی را آشکار نمود. در این پژوهش، با روش طیف سنجی سال انتشار مآخذ، مهم ترین آثار تاریخی در حوزه خدمات مرجع مشخص شده است. روش: با استفاده از روش های رایج در حوزۀ علم سنجی و برای بررسی منابع تاریخی حوزه خدمات مرجع، داده های اولیۀ این پژوهش از پایگاه استنادی اسکاپوس استخراج گشته اند. استفاده از یک راهبرد جستجوی جامع، منجر به بازیابی تعداد 5007 رکورد گردید. سپس داده های اصلاح شده با استفاده از نرم افزارهای rpys.exe و rpysi/o که مختص طیف سنجی سال انتشار مآخذ است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: توزیع تعداد مآخذ موجود در رکوردهای حوزۀ خدمات مرجع بر اساس سال انتشار آنها نشان می دهد که این حوزه در قرن نوزدهم شاهد جهش مهم در سال 1876 مربوط به اثر ساموئل گرین تحت عنوان »روابط فردی بین کتابداران و خوانندگان « بوده است. این حوزه در قرن بیستم شاهد سه جهش بوده است که به ترتیب در سال های 1964 برای اثر »سنجش و ارزیابی خدمات مرجع « تالیف روتشتاین، 1982 برای کتاب »مقدمه ای بر کار مرجع « اثر ویلیام کتس، و 1986 اثر »اضطراب کتابخانه ای « تالیف ملون روی داده است.اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن آثار مهم حوزۀ خدمات مرجع است که از قرن نوزده به این سو بیشترین استنادات را به خود جلب کرده اند.