تولید بیوسورفکتانت و حذف زیستی لکه‌های نفتی با استفاده از جدایه‌های بومی باکتری‌های سواحل جنوبی دریای خزر

مقدمه: امروزه تجزیۀ زیستی آلودگی‌های نفتی با استفاده از باکتری‌های بومی درخور توجه است. هدف پژوهش حاضر، جداسازی باکتری‌های بومی تولید‌کنندۀ بیوسورفکتانت با قابلیت حذف زیستی لکه‌های نفتی موجود در سواحل دریای خزر است.مواد و روش‏‏ها: نمونه‌برداری از رسوبات و لکه‌های نفتی هفت ایستگاه داخل سواحل بندر انزلی و کیاشهر انجام شد. تولید بیوسورفکتانت با استفاده از روش‌های کمّی و کیفی شامل همولیز در محیط آگار خون‌دار، روش گسترش نفت، آزمایش انهدام قطره، فعالیت امولسیون‌کنندگی (آمیزندگی) و آزمون کشش سطحی انجام شد. میزان تجزیۀ زیستی ترکیبات در رسوبات و لکه‌های نفتی به روش کروماتوگرافی گازی (gcms) و شناسایی باکتری‌ها با آزمون‌های بیوشیمیایی و تعیین توالی ژن 16s rrna انجام شد.نتایج: از میان 115 جدایۀ حاصل، 57 جدایه بر اساس آزمون‌های کیفی تولید‌کنندۀ ترکیبات فعال سطحی بودند. 15 جدایه از 57 جدایه برای مراحل بعدی و آزمون‌های تکمیلی انتخاب شدند؛ نتایج اسپکتروفتومتری این جدایه‌ها نشان دادند جدایۀ 3j با میزان حذف نفت 94.6 درصد طی 7 روز توانمندترین جدایه در حذف هیدروکربن‌های نفتی است. تجزیه‌وتحلیل کروماتوگرافی گازی حذف 90 درصد ترکیبات آلیفاتیک طی 21 روز را توسط این جدایه نشان دادند. سه جدایۀ برتر تولید‌کنندۀ ترکیبات بیوسورفکتانت شامل j3، j5 و j12 بر اساس آزمون‌های بیوشیمیایی و مولکولی به‌ترتیب در گروه‌های باسیلوس سرئوس، استافیلوکوکوس همولیتیکوس و سودوموناس آئروژینوزا شناسایی شدند.بحث و نتیجه‏گیری: نتایج نشان دادند سویه‌های جداسازی‌شده سطح آبگریزی، توانایی تولید ترکیبات فعال‌کنندۀ سطحی و ویژگی تجزیۀ ترکیبات هیدروکربنی را در حد مناسبی دارند. جدایه‌های j3 و j5 و j12 بیشترین درصد حذف نفتی را نشان دادند و نمونۀ j3 پس‌از 21 روز با استفاده از کروماتوگرافی گازی (gc-ms) میزان tph را به میزان94.6 درصد در نفت خام کاهش داد.