فسفولیپیدها و کاربردهای آن‌ها در سامانه‌های رهایش دارو

در سامانه‌های رهایش دارو، هدف افزایش زیست‌دسترسی به داروها در زمان‌ها و محل‌های خاص از بدن، قابلیت حفظ غلظت دارو در حدی به‌نسبت ثابت برای مدتی مشخص، قابلیت تنظیم سرعت رهایش دارو، قابلیت دارورسانی چندگانه، افزایش اثربخشی دارو و کاهش آثار جانبی آن بر سایر سلول‌های سالم است. عوامل درمانی که امروزه در برخی موارد استفاده می‌شوند، نظیر پروتئین‌هاپپتیدها، نوکلئیک اسیدها، ضدسرطان‌ها و سایر داروها، معایبی مانند کمبود زیست‌دسترسی، رهایش سریع، سمیت زیاد و آثار جانبی بسیار مضر دارند. از این رو، طراحی روش‌های رهایش و حامل‌های دارو، انقلابی را در زمینه درمان بسیاری از بیماری‌ها ایجاد کرده که در حال پیشرفت روزافزون است. فسفولیپیدها، ترکیباتی هستند که به‌علت دارابودن گروه فسفات، خاصیت دوقطبی داشته و دارای یک سر آب‌دوست و دو شاخه چربی‌دوست هستند. فسفولیپیدها می‌توانند ترکیبات دارویی آب‌دوست و چربی‌دوست را در یک ساختار سازگار با سلول زنده حمل کرده و آن‌ها را در نفوذ به درون سلول زنده و هدف یاری کنند. همچنین، آن‌ها با پوشاندن سطح بلورها به‌عنوان مواد فعال سطحی (ترکننده)، باعث افزایش آب دوستی داروهای آب‌گریز و افزایش کارایی دارورسانی می‌شوند. در این مقاله، انواع مختلف فسفولیپیدها، ساختار، منابع، خواص فیزیکی، کمپلکس آن‌ها با دارو، میسل‌های فسفولیپید و پارامترهای موثر در انتخاب این ترکیبات برای دارورسانی بررسی می‌شود.