جایگزینی اسلوبمند منابع فسیلی با زیست توده: یک ضرورت راهبردی

منابع فسیلی، با وجود سودمندی های بسیار، تجدید ناپذیر و رو به زوال اند و بدیهی است کهبرای آنها باید جداً به فکر جایگزین مناسب بود. از میان جایگزین های ممکن، مناسب ترینمنبعی که هم انرژی و هم ماده به دست می دهد، زیست توده است. زیست توده، مجموعهمواد آلی خام تجدیدپذیر و بی زوال است که سالانه بالغ بر 400 هزار میلیون تن در زمینتولید می شود و قسمت اعظم آن را پلیمرهای طبیعی تشکیل می دهند. جایگزینی اسلوبمند وتدریجی منابع فسیلی با زیست توده و احداث حساب شده زیست پالایشگاه های هم بسته )کهخود نیز مستلزم گسترش کشاورزی و تولید مواد غذایی راهبردی است( و تولید، مصرف وصادرات فراورده های زیست پالایشگاهی از جمله زیست سوخت ها، نه یک انتخاب بلکه یکضرورت قطعی راهبردی به نظر می رسد. از جمله دلایل مهم این ضرورت، مسیولیت انسان دربرابر سلامتی و محیط زیست خود، تامین اشتغال و امنیت غذایی مردم و توسعه پایدار است.حرکت در این راستا، ابتدا با زیست سوخت ها )زیست اتانول و سپس زیست دیزل( در برزیلآغاز شد. ولی، تنها کمتر از دو دهه است که علاوه بر آن، توجه اکثر کشورها به طور فزاینده ایبه مواد شیمیایی زیستی معطوف شده است. پژوهش های گسترده ای با بودجه های پژوهشیکلان )که عمدتاً توسط دولت ها و شرکت های بزرگ نفتی تامین می شود( در ارتباط با تهیه موادشیمیایی از منابع زیست توده در دنیا در حال انجام است. نتایج بعضی از این پژوهش ها به تولیدصنعتی هم رسیده است و ما شاهد احداث روزافزون مجتمع های تولید مواد شیمیایی جدید یاسنتی پرمصرف به روش های جدید با استفاده از این منابع هستیم. فرایندهای تبدیل می توانندمیکروبی، زیستک?اتالیزی )آنزیمی( و شیمیایی باشند. سرمایه اولیه احداث واحدهای جدید برایفرایندهای تبدیل زیستی، در حدود نصف سرمایه اولیه لازم برای احداث واحدهای مبتنی برفرایندهای پتروشیمیایی است. در حال حاضر، این فرایندهای جدید در حال بهینه سازی هستندتا مزیت و صرفه اقتصادی بیشتری پیدا کنند. در ایران نیز در سال های اخیر، رویکردهایی دراین حوزه به چشم می خورد، اما این رویکردها فاقد انسجام، حمایت و سرعت کافی بوده است.