آسمان، رقم گندم نان بهاره زودرس، مناسب برای کشت در شرایط خشکی و گرمای شدید آخر فصل در دیم‏زارهای مناطق گرمسیر کشور

حدود 250 هزار هکتار از اراضی دیم گرمسیری دارای متوسط میزان بارندگی کم، دمای بالا و حاصلخیزی ضعیف بوده و از توان تولید پایینی برخوردار هستند. ارقام گندم مورد استفاده زارعین در این مناطق، در بسیاری از سال ‏ها محصول کمی تولید نموده یا به دلیل ارتفاع کوتاه و یا دانه های چروکیده قابل برداشت نمی‎‏باشند. رقم آسمان در سال زراعی 85-1384 با تلاقی لاین‏ های kaby و tevee2/ures//fun/kauz در خزانه دورگ‏ گیری ایستگاه گچساران ایجاد گردیده و پس از شش سال بررسی در نسل‏ های در حال تفرق صفات و رسیدن به خلوص ژنتیکی، در قالب آزمایشات مقایسه عملکرد مقدماتی، پیشرفته و سازگاری (یکنواخت منطقه‏ ای) به مدت چهار سال ارزیابی گردید. میانگین عملکرد دانه رقم جدید در ایستگاه‏ های گچساران، بهبهان و اراضی کم بازده استان‏ های گلستان (آق ‏قلا)، بوشهر (دیلم) و خوزستان (هفتکل) 2894 کیلوگرم در هکتار بوده که 3 درصد نسبت به رقم شاهد کریم برتری نشان داد. میانگین عملکرد رقم مورد نظر در آزمایش‏ های یکنواخت منطقه ‏ای در مناطق گچساران و آق‏ قلا (دو سال)، بهبهان، هفتکل و دیلم (یک سال)، 2737 کیلوگرم در هکتاربوده که با 21 درصد افزایش نسبت به رقم چمران در سطح احتمال یک درصد برتری معنی ‏دار نشان داد. در مناطق پر تنش دیلم، بهبهان و هفتکل به عنوان مناطق هدف، میانگین عملکرد دانه رقم جدید نسبت به ارقام شاهد چمران و کریم به‏ ترتیب 37 درصد و 10 درصد افزایش نشان داد. زودرسی، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه مناسب، بویژه در شرایط بروز تنش شدید خشکی و همچنین برتری کیفیت نانوایی رقم از خصوصیات برجسته رقم آسمان می ‏باشند که معرفی آن برای کشت در دیم‏زارهای گرمسیری کم بازده در کشور را موجه می ‏سازد.

Aseman; spring early bread wheat cultivar, suitable for cultivation under high terminal heat and drought stress conditions of Iran

About 250,000 hectares of warm dryland regions have moderate to low rainfall, high temperatures and poor soil fertility with low production potential. Wheat cultivars which are currently used by farmers in these harsh environments, have low production in many years or they cannot be harvested due to their short plant’s height or shriveled grains. Aseman cultivar with pedigree of KABY/3/TEVEE2/URES//FUN/KAUZ was generated by using the compatible parents at Gachsaran Agricultural Research Station in 2005-2006 cropping season. After a six-year period evaluation of the genetic material in the segregating populations, Aseman along with other selected pure lines were selected for further investigation through preliminary, advanced, and elite regional yield trails for four consecutive cropping seasons. In these experiments, average grain yield of new cultivar in Gachsaran and Behbahan stations, as well as in low-yield farms located in Golestan (Agh Ghala), Bushehr (Deilam) and Khuzestan (Haftakel) provinces was 2894 kgha-1, showing 3% superiority to Karim as the check cultivar. The average grain yield of Aseman in uniform regional trials was 2737 kgha-1 and it had a significant difference (p < 0.01) with Chamran (21% superiority) in the Gachsaran and Agh Ghal (for two years), as well as Behbahan, Haftkhel and Deilam (for one year) stations. Under severe drought and heat stresses in Deilam, Behbahan and Haftakel stations, the mean grain yield of the new cultivar increased by 37% and 10% compared to the Chamran and Karim cultivars, respectively. Early maturity, taller height and appropriate seed weight, especially under severe heat and drought stresses conditions and also superior baking quality are prominent characteristics of Aseman cultivar. These characteristics justify the importance of introducing this new cultivar for cultivation in the low-yield warm dryland regions of Iran.