شمس، هیبرید جدید متوسط ‌رس آفتابگردان مناسب کشت اول مناطق معتدل و سرد و کشت تابستانه مناطق معتدل

ارقام هیبرید آفتابگردان که تاکنون در ایران اصلاح و معرفی شده است در دو گروه زودرس و دیررس قرار دارند. ارقام زودرس با محدودیت عملکرد و ارقام دیررس با مشکل دیررسی، پابلندی و نیاز آبی بالا مواجه هستند. لذا جای هیبریدهای متوسط‌ رس پا کوتاه با عملکرد بالا در فهرست هیبریدهای ایرانی آفتابگردان خالی است. هیبرید شمس از تلاقی لاین نرعقیم سیتوپلاسمی af81112 با لاین پدری rf81-82 با روش گزینش همزمان، خودگشنی متوالی و تلاقی برگشتی در شرایط کشت دو نسل در سال طی سال‌های 801377 تهیه شد. رقم شمس در آزمایش مقدماتی، ضمن برابری عملکرد با هیبرید وارداتی آلستار، به خاطر زودرسی و پاکوتاهی نسبت به ارقام شاهد به عنوان یک هیبرید امیدبخش شناسایی شد. در ارزیابی نهایی در کرج، خوی، زنجان و اسلام‌آباد غرب با عملکرد 4067 کیلوگرم در هکتار زودرس‌تر و پاکوتاه‌تر از ارقام شاهد بود. رقم جدید در آزمایش سازگاری با داشتن عملکرد مشابه با هیبرید وارداتی هایسان 33، زودرس‌تر و پاکوتاه‌تر از دو هیبرید آذرگل و هایسان 33 بود. این رقم در شرایط زارعین در کرمانشاه،مازندران و آذربایجان غربی پرمحصول‌تر از ارقام شاهد بود و در شرایط محدودیت آب، با اختلاف معنی‌داری پرمحصول‌تر از هیبریدهای آفتابگردان فرخ و قاسم بود. در ارزیابی گلخانه‌ای هیبرید شمس و لاین پدری آن (rf81-82) در برابر بیماری سفیدک کرکی مقاوم بودند.هیبرید شمس با متوسط عملکرد 3.5 تن در هکتار به دلیل برابری عملکرد با هیبریدهای وارداتی، برتری عملکرد در مقایسه با هیبریدهای قاسم و فرخ و ارتفاع کمتر، زودرسی و شکل طبق مناسب‌تر در مقایسه با هیبرید آذرگل به عنوان هیبرید برتر و پایدار شناسایی شد. با توجه به خصوصیات مطلوب زراعی این هیبرید در دی ماه سال 1395 به عنوان یک رقم آفتابگردان جدید برای کشت بهاره مناطق معتدل و سرد و کشت تابستانه مناطق معتدل معرفی شد.

Shams, New Medium Maturity Sunflower Hybrid Adapted to Spring Cropping in Temperate and Cold Regions and Summer Cropping in Temperate Regions of Iran

Sunflower hybrid cultivars which have been improved and released in Iran are categorized in two early and late maturity groups. Early mature hybrids are low yielding while late matures have problems of limitation in growing season, higher plant height and higher water requirement. So, there is a lack of midmature and dwarf hybrids in Iranian sunflower hybrids. New hybrid, Shams was improved by crossing between CMS line AF81112 and restorer line RF81-82 using simultaneous selection method, self and backcrossing in offseason conditions. In the preliminary evaluation, this hybrid with seed yield equal toexotic hybrid Alstar, moderate maturity and dwarf height was identified as a promising hybrid. In regional experiments in Karaj, Khoy, Zanjan and Eslam Abad seed yield of Shams (4067 kg ha1)was equal to the exotic hybrid Hysun33 while it was also earlier and shorter than other checks. In adaptability evaluations, its seed yield was equal to Hysun33 and also it was earlier and shorter than Azargol and Hysun33. Under onfarm trials Shams was superior to check varieties in Kermanshah, Mazandaran and west Azarbayjan provinces. This hybrid had a higher seed yield compared to Farrokh and Ghasem hybrids under drought stress condition. Shams and its restorer line were resistant against powdery mildew under greenhouse condition. Shams hybrid considered as a stable and superior hybrid with an average seed yield of 3.5 tons ha1 had a similar seed yield to those of exotic hybrids, higher yield compared to early mature hybrids of Ghasem and Farrokh and also lower plant height, moderate maturity and suitable capitule shape compared to the late mature hybrid Azergol. This hybrid was released as a new sunflower cultivar for spring cultivation in the temperate and cold regions and for summer cultivation in the temperate regions of Iran in 2017.