مقایسۀ اثر القای آزمایشی طرد اجتماعی با پذیرش اجتماعی بر انعطاف‌پذیری شناختی

مقدمه: انعطاف پذیری شناختی یکی از مولفه‌های اساسی کارکردهای اجرایی است که نه تنها بر بهبود کیفیت روابط اجتماعی و سازگاری افراد اثر می‌گذارد بلکه از کیفیت روابط اجتماعی (طرد، پذیرش) اثر می‌پذیرد با این حال چگونگی تاثیر کیفیت روابط اجتماعی بر انعطاف پذیری شناختی  مشخص نیست، از این رو لازم  بود تا پژوهشی در این باره انجام شود، بنابراین پژوهش حاضر با هدف  مقایسه‌ی اثر طرد اجتماعی با پذیرش اجتماعی بر انعطاف‌پذیری شناختی انجام شد. روش: روش این پژوهش نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه‌ی آماری این پژوهش تمام افراد بزرگسال با میانگین سنی 25.74 و تحصیلات کارشناسی بودند که از میان آن‌ها 60 نفر که ملاک‌های ورود به نمونه را داشتند به شیوه در دسترس انتخاب و  به صورت تصادفی در سه گروه پذیرش اجتماعی، طرد اجتماعی و کنترل قرار گرفتند. ابتدا آزمودنی ها به آزمون ویسکانسین (شاهقلیان و همکاران، 1390) پاسخ دادند؛ سپس با انجام بازی پرتاب توپ مجازی (ویلیامز، چانگ ، چویی،2000)، طرد اجتماعی و پذیرش اجتماعی به دو گروه آزمایش القا شد. پس از آن، جهت بررسی اثر القای آزمایشی، گروه های آزمایشی به پرسشنامه‌ی تهدید نیازهای بنیادین ویلیامز (2001) و عاطفه‌ی مثبت و منفی واتسن، کلارک و تلگن (1988) پاسخ دادند. در نهایت، آزمون ویسکانسین مجدداً بر روی سه گروه اجرا شد. داده‌های پژوهش، با استفاده از آزمون های واریانس یک راهه و تحلیل کواریانس چند متغیری و آزمون تعقیبی بونفرونی تحلیل شد. نتایج: یافته های این پژوهش نشان داد که طرد اجتماعی باعث کاهش انعطاف پذیری شناختی در افراد می‌شود (0/01= p) و پذیرش اجتماعی تاحدودی سبب افزایش انعطاف پذیری شناختی شد (0/01= p). نتیجه گیری: با توجه به اثر منفی طرد اجتماعی بر انعطاف‌پذیری شناختی و اهمیت این مولفه در کارکردهای شناختی سطح بالا، ضرورت دارد که جهت ارتقای انعطاف‌پذیری شناختی به بهبود کیفیت روابط اجتماعی افراد نیز توجه کرد.

comparison of the effect of experimental induction of social exclusion with social acceptance on cognitive flexibility

objective: cognitive flexibility is one of the basic components of executive functions that not only improves the quality of social relations and adaptation of individuals but also affects the quality of social relations (rejection, acceptance). however, how the quality of social relations affect cognitive flexibility is not clear, therefor the present study was conducted to compare the effect of social exclusion with social acceptance on cognitive flexibility. method: the method of this research was quasi-experimental with pre-test and post-test with control group. the statistical population of this study was all adults with a mean age of 25.74 and undergraduate education, from which 60 people who met the inclusion criteria were selected and randomly divided into three groups of social acceptance, social exclusion and control. first, the subjects answered the wisconsin test (shahgholian et al., 2011); then, by playing the virtual ball tossing game (williams, chang, choi, 2000), social exclusion and social acceptance were induced in the two experimental groups. then, to evaluate the effect of experimental induction, the experimental groups answered the basic needs threat scale of williams (2001) and the positive and negative affect scale of watson, clark and tellegen (1988). finally, the wisconsin test was performed again in three groups. research data were analyzed using one-way analysis of variance, multivariate analysis of covariance and bonferroni post hoc test. results: findings of this study showed that social exclusion reduces cognitive flexibility in individuals (p = 0.01) and social acceptance enhances cognitive flexibility (p = 0.01). conclusion: considering the negative effect of social exclusion on cognitive flexibility and the importance of this component in high-level cognitive functions, it is necessary to pay attention to improving the quality of individuals’ social relations in order to promote cognitive flexibility.