رویارویی خصوصی سازی با فساد در اقتصاد ایران؛ ارزیابی کارآمدی نظارت پیشگیرانه

خصوصی‌سازی یکی از مهمترین راهکارها در راستای حکمرانی مطلوب و کاهش فساد می‌باشد اما به دلیل حجم عظیم گردش پول و جا به‌ جایی امتیاز، همواره به عنوان یک فرصت ارتکاب جرم نیز شناخته می‌شود. در ایران تعداد قابل توجهی از بنگاه‌های اقتصادی تحت عنوان خصوصی سازی از مالکیت دولت خارج شده است ولی این اقدامات نه تنها منجر به کاهش فساد نگردید بلکه خود به فرآیندی فساد زا مبدل شد و ناکارآمدی نظارت پیشگیرانه در این زمینه نمایان گردید. مسئله بنیادین این نوشتار نیز مرتبط با چرایی شکست تدابیر نظارتی در حوزه‌ی پیشگیری از رسوخ فساد در فرآیند خصوصی‌سازی است. این پژوهش با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به این نتیجه رسیده است که اساساً سیاست‌های مبتنی بر خصوصی‌‌سازی با ماهیت نظام اقتصادی ایران تطابق ندارد. این ناسازگاری موجب شده تا از یک طرف اهداف اقتصادی خصوصی‌سازی محقق نشود و از طرف دیگر اعمال تدابیر موثر پیشگیری از فساد مانند نظارت نیز کارآمد نباشد. به همین دلیل اثر گذاری سیاست‌های مبتنی بر انتقال اقتصاد در مواجهه با فساد در گرو تغییر رویکرد حاکمیت نسبت به ماهیت نظام اقتصادی است.

confrontation of privatization with corruption in iran's economy; evaluating the effectiveness of preventive surveillance

although privatization is one of the most important strategies for good governance and reducing corruption, the amount of transferable financial resources in this process has always made it an opportunity to commit a crime. in iran, a number of companies have been taken out of government ownership under the guise of privatization, but these measures not only did not reduce corruption, but also turned into a corrupt process and the ineffectiveness of preventive surveillance became apparent. the fundamental issue of this article is related to explaining the reasons for the defeat of monitoring plans to prevent the influence of corruption in the privatization process. this paper has concluded that policies based on privatization are basically inconsistent with the characteristics of the iranian economic system using library resources and descriptive analytical method. this incompatibility has led to the failure of the economic goals of privatization on the one hand, and on the other hand, it is not possible to apply effective surveillance to prevent the penetration of corruption in this process. therefore the effectiveness of policies based on the transfer of the economy to the private sector, as well as the exercise of preventive surveillance over its process, depends on changing the fundamental approach of the government toward the nature of the economic system.