بررسی لقب‌گذاری‌ دانش‌آموزان مشگین‌شهراز دیدگاه زبان‌شناسی اجتماعی

در پژوهش حاضر، القاب دانش‌آموزان دختر و پسر دبیرستان‌های شهرستان مشگین‌شهر با اتخاذ رویکرد زبان‌شناسی اجتماعی بررسی و تحلیل شده است. القابْ آن‌دسته از نام‌های غیررسمی و ثانویه‌اند که افزون‌بر نام اصلی و قانونی فرد به وی داده‌ می‌شود. در این پژوهش، با استفاده از پرسش‌نامه، القاب شصت دختر و شصت پسر دبیرستانی گرد‌آوری شد که، از این تعداد، درحدود347 لقب استخراج گردید. ازاین‌میان (52درصد)، 181 لقب برای پسران و 166 لقب (48درصد) ویژۀ دختران بود. در مرحلۀ بعد، با استفاده از ابزارهای آمار توصیفی، داده‌ها بررسی شدند و القاب ازنظرِ زبان به‌کاررفته در تولیدشان، به چهار دستۀزبان‌های ترکی، فارسی، عربی و سایر تقسیم شدند که، در این مولفه، گروه پسران (درصد46.69) از زبان ترکی برای لقب‌دهی به‌طور گسترده استفاده کرده بودند و گروه دختران(52.40درصد) زبان فارسی را به‌طرز چشمگیری به کار گرفته بودند. ازمنظر هویت مورد اشارۀ القاب، آن‌ها به انواع هویت محلی، ملی و فراملی دسته‌بندی شدند که، در این مولفه نیز، بیشترین القابِ (42.54درصد) گروه پسران مربوط به هویت محلی و بیشترین القاب (46.38درصد) گروه دختران مربوط به هویت ملی بود. همچنین، دلایل لقب‌گذاری به زیردسته‌های تحقیر، تحبیب، طنز و بی‌دلیل دسته‌بندی شدند که در هردو گروه دختر و پسر، دلیلِ تحقیر بیشترین کاربرد (70.16درصد گروه پسران و 53.61درصد گروه دختران) را داشت. درنهایت، گفتمان ورای القابْ به گفتمان‌های روزمره، رسانه‌ای، تابو و مذهبی دسته‌بندی شدند که نتایجْ نشان داد شمار بسیارِ القاب دانش‌آموزان پسر و دختر به‌ترتیب به گفتمان‌های روزمره و رسانه‌ای مربوط می‌شود؛ حال آنکه در دو گفتمان دیگر، در گروه پسران، گفتمان تابو و سپس مذهبی پیشتاز بود و درگروه دختران عکس این ترتیب دیده شد. در تمام مولفه‌های مذکور، متغیرِ جنسیت و مقادیرِ آن مولفه ارتباط معناداری با یکدیگر داشتند.