تحلیل کیفیت ترجمۀ ادبی با رویکرد نقش‌گرای ارزیابی ترجمه: مطالعه موردی ترجمه‌های فارسی رمان فرنی و زویی اثر جی. دی. سلینجر

ارزیابی کیفیت ترجمه متون ادبی بر پایۀ نقش زبانیْ یکی از موضوعات مورد توجه در مطالعات ترجمه است. یکی از مطرح‌ترین الگوهای ارائه‌شده در این زمینه الگوی ارزیابی کیفیت ترجمۀ هاوس (1997) است که بر نظریه نظام‌مند نقش‌گرای هلیدی استوار است. به باور هاوس، دو نوع ترجمه وجود دارد: آشکار و پنهان. حاصل ترجمۀ آشکار، برخلاف ترجمۀ پنهان، که رنگ‌و‌بوی بومی به خود گرفته است، متنی با عناصر بیگانه و ناآشنای فرهنگی است که ردپای مترجم در آن کاملاً مشاهده می‌شود. هاوس ترجمۀ آشکار را برای متون فرهنگ‌محور و به‌ویژه متون ادبی پیشنهاد می‌کند. نگارندگانِ پژوهش حاضر می‌کوشند تا با بررسی نقش متون مبدا و مقصد، و همچنین بررسی تنوع و تکرار خطاهای آشکار، چگونگی بازتولید نقش متن ادبی و نیز آشکاربودن و پنهان‌بودن ترجمه ادبی را، با توجه به عناصر موثر، واکاوی کنند. به این منظور، برمبنای روشی تحلیلی‌ـ توصیفی، کیفیت دو ترجمه فارسی موجود از رمان فرنی و زویی، اثر جروم دیوید سلینجر (1961)، را ارزیابی می‌کنند. در فرایند بررسی، بخش‌هایی از پیکره با ترجمه‌های میلاد زکریا و امید نیک‌فرجام مقابله و بررسی می‌شود. یافته‌های پژوهش در قالب خطاهای آشکار و پنهان ارائه و تحلیل می‌شود. نتیجه بررسی‌های این پژوهش نشان می‌دهد که رویکرد عمده هر دو مترجم نزدیک‌کردن متن مبدا به خواستگاه‌ و چارچوب ذهنی مخاطبِ ترجمه است، هرچند ترجمۀ زکریا نسبت به ترجمۀ نیک‌فرجام ترجمه آشکارتری است و توجه بیشتری بر بازتولید «نقش اندیشگانی» متن مبدا داشته است.