تعامل نحو و واج‌شناسی: بررسی آهنگ بندهای موصولی توصیفی پسایندشده در زبان فارسی

در یک مطالعه آزمایشگاهی، منحنی آهنگ دو دسته جمله مرکب ناهمپایه حاوی یک بند پایه و یک بند موصولی را با یکدیگر مقایسه کردیم. در یک دسته، بند موصولی در جایگاه اصلی خود بعد از هسته بند (خوانش بی‌نشان) قرار داشت و در دسته دیگر به پایان جمله حرکت کرده و بعد از فعل اصلی جمله قرار گرفته بود (خوانش پسایندشده). هدف اصلی تحقیق حاضر این است که تغییرات آهنگی حاصل از پسایندسازی بند موصولی در جملات پیچیده را تعیین کنیم. برای این منظور، دو پارامتر آهنگی دامنه زیروبمی و ترادف قله با زنجیره آوایی، در تمامی سازه های بند پایه و بند موصولی در جملات بی نشان و جملات حاوی بند موصولی پسایندشدهاندازه گیری شد. نتایج نشان داد که زنجیرۀ آواییِ بند موصولی در خوانش بی نشانِ جملات فاقد تکیه زیروبمی خیزان است و به صورت یک سطح ثابت پایین f0 که صورت آواییِ تحقق‌یافتهِ یک تکیه زیروبمی با نواخت پایین l* است، تولید می شود. همچنین نتایج به دست آمده نشان داد که پسایندسازی بند موصولی در زبان فارسی باعث کانونی ‌شدن هسته بند می شود به طوری که 1) دامنه زیروبمی هسته بند موصولی نسبت به خوانش بی نشان به سرعت گسترده تر می شود؛ 2) تراداف قله h تکیۀ زیروبمیِ هسته بند موصولی با زنجیره آوایی به طور معناداری زودهنگام تر می شود؛ و 3) تکیه زیروبمی سازه های پس از هسته به طور کامل حذف می‌شود؛ ولی این ناحیه آوایی (زنجیره پساکانونی) لزوماً به صورت یکنواخت ثابت پایین تظاهر نمی یابد، بلکه گاه بسته به ماهیت نحوی سازه ها (اینکه سازه ها متعلق به کدام یک از بندهای پایه یا موصولی هستند) به صورت توالی یکنواخت ثابت بالا و پایین ظاهر می شود.