واژه های غیربسیط فارسی در صرف واژگانی و صرف ساختی

زبان فارسی از دو فرایند اشتقاق و ترکیب به صورت زایا در ساخت واژه‏های جدید بهره می‏گیرد. این پژوهش ضمن تحلیل واژه های غیربسیط فارسی، در دو انگارۀ صرف ساختی و صرف واژگانی به این سوال پاسخ می دهد که کدام انگاره در تحلیل واژه‏های غیربسیط فارسی کارآمدتر است. بر اساس این پرسش، فرضیه ای مطرح شد که با توجه به بهره‏مندی صرف ساختی از طرح‌واره‌های انتزاعی صرفی، ساخت سلسله‏مراتبی واژه‏های غیربسیط و ارائۀ تحلیل معنایی این انگاره در تحلیل واژه‌های غیربسیط فارسی کارآمدتر است. با بررسی دو فرایند اصلی ترکیب و اشتقاق در دو انگارۀ صرف ساختی و واژگانی با توجه به داده‌های زبان فارسی، مقایسۀ آن‌ها با یکدیگر و نیز بررسی موارد خلاف قاعده در صرف واژگانی مشخص شد. هرچند هر دو انگارۀ یاد شده نگرشی واژه‏بنیاد به ‌صرف دارند؛ اما صرف ساختی با بهره‌مندی از مفهوم ساخت ‏برای تحلیل پدیده‏های صرفی، طرح‏واره‏های انتزاعی و توجیه معنای واژه‏های غیربسیط بر اساس داده‌های تحقیق در تحلیل واژه‏های غیر‏بسیط، کارآمدتر از انگارۀ صرف واژگانی است. از این رو فرضیۀ این پژوهش تایید شد.

Analyzing Complex Words in Persian in Construction Morphology and Lexical Morphology/Phonology

In Persian, two processes of derivation and compounding are used in a generative way to form new words. Thus, in this paper, in addition to analyzing complex words in Persian in construction morphology and lexical morphology /phonology, it is also tried to answer this question that which model is more effective in the analysis of complex Persian words? According to this question, the following hypothesis is proposed: ‘since construction morphology takes advantage of abstract morphological schemas, it would be more effective to construct hierarchical complex words and to present a semantic analysis of this model in the analysis of complex Persian words.’ Two main processes of compounding and derivation in construction morphology and lexical morphology /phonology were examined with regard to Persian data, comparing them with each other and studying irregular cases in lexical morphology/phonology. The results showed that the abovementioned models both have a wordbased approach to morphology. However, construction morphology, taking advantage of construction concept as the pairing of form and meaning in the analysis of morphological phenomena, proposing abstract schema for word formation patterns, hierarchical formation of complex words and the possibility of justifying their meanings especially endocentric compounds, is more effective than lexical morphology in the analysis of complex words based on Persian data and therefore the hypothesis of the study is accepted.