تحلیل انسجام متنی غزلی از حافظ براساس ساخت مبتدایی

یکی از مباحثی که همواره در بحث از ساختار غزل مطرح می‌شود، موضوعِ بود یا نبودِ انسجام در غزل است. در همین راستا، مقاله پیشِ رو در پیِ آن است که با به کارگیری رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا و استخدامِ الگویِ انسجامِ ساختاری، ساختارِ تماتیکِ غزلی از حافظ را بررسی کند. بنابراین هدف از انجام این پژوهش آن است که با تحلیلِ ساختارِ تماتیک «بند» و نحوۀ ساز‌مان‌دهی عناصرِ درونی آن چگونگی، بروز و ظهورِ انسجام ساختاری را در غزل فارسی بحث و بررسی کند. از این رو پس از تبیینِ کلیاتی دربارۀ فرانقش‌ها، نحوۀ سازمان‌دهی جمله از منظرِ ساختارِ تماتیک، و گونه‌های نشان‌دار و بی‌نشانِ ساختار آغازگربیانگر در زبانِ فارسی مطرح می‌شود. در ادامه با استخدامِ روشِ توصیفی تحلیلی در بررسی ساختارِ تماتیک جملات، غزلی از حافظ بررسی می‌شود. این بررسی علاوه بر آشکار کردنِ نکاتی دربارۀ انسجامِ ساختاری غزل و نحوۀ سازمان‌دهی ساختارهای مضمونیِ آن، برخی از تلقی‌های پنهان شاعر را نیز که در خلال این بررسی برجسته می‌شوند تحلیل می‌کند. در پایان مشخص می‌شود که با اتکاء به این روش می‌توان موضوعِ انسجام را در بسیاری از غزل‌های حافظ با اتکاء به نحوۀ سازمان‌دهی ساختار آغازگربیانگر تحلیل و بررسی کرد.

Analysis of the Textual Cohesion of a Sonnet by Hafiz on the Basis of its Thematic ‎Structure

One of the prevalent questions in the realm of Persian sonnet is related to its cohesion. In this respect, using a functional linguistics approach, as well as the model of structural cohesion, the present article is to analyze the thematic structure of a sonnet by Hafiz. The aim of the present article is therefore to discuss the textual structure of a Persian sonnet through analyzing the thematic structure of the clause and the organization of its internal elements. Accordingly, a brief explanation about metafunctions is firstly provided, and afterwards the organization of the thematic structure in Persian language, along with the analysis of marked and unmarked types of ThemeRheme is discussed. Next, using a descriptiveanalytic approach in analyzing the structural cohesion, a poem by Hafiz is accordingly described. This analysis not only reveals some important points about the structural cohesion of the sonnet and its thematic structure, but also explains some of the poet's latent beliefs. In the end, it is claimed that on the basis of such an approach, one can analyze the cohesion of Hafiz's other sonnets according to the organization of ThemeRheme.