تاملی بر مبحث «وجهیّت‌های» زبانی با تاکید بر نقش افعال شبه‌معین در تکوین نظام معرفت‌شناختی در مثنوی معنوی

از‌جمله ابزارهای زبانی که می‌تواند محقق را در بررسی ارتباط میان گوینده و مخاطب یاری رساند، «وجهیت‌ها»ی زبانی است که معمولاً در قالب کنش‌های کلامی‌ عاطفی نمود می‌یابد. نظر به این‌که کنش‌های عاطفی لازمه گونه‌هایی از متون به شمار می‌رود که ذهنیت‌ها، احساسات و ارزش‌های گوینده در آن پر‌رنگ‌تر جلوه می‌کند، از‌این‌رو، در مثنوی نیز که به سبب برخورداری از چند‌گونگی ادبی، به گوینده امکان می‌دهد که از خاموشی روحانی خود، به شیوه‌ای موثر و خلاق بیرون آید و زبان را همچون واقعیتی اجتماعی و در مسیر ایجاد رشد و ارتباط با مخاطب به کار گیرد، تنوع جهات زبانی امری انکارناپذیر است. با توجه به ویژگی‌های زبان عرفانی، مطالعه آن قسم جهت‌های زبانی که حیثیت هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی متن را منعکس می‌سازد، حائز اهمیت است. این مقاله بر آن است تا نشان دهد که چگونه گوینده با استفاده از گونه‌ای از جهت‌ها که از نظر «منطقی» شهرت دارد، توفیق یافته است تا اندیشه‌ها و احوال خود را در قالب واژه‌ها بریزد و از این طریق، مخاطب را از نظام فکری و ارزشی خود بیاگاهاند. به همین منظور، این مقاله، ضمن اشاره به دسته‌بندی‌های ارائه‌شده از جهت‌های گوناگون زبانی، ابتدا به تبیین ارتباط میان افعال شبه‌معین جهت‌دار با نظام معرفت‌شناختی حاکم بر متن می‌پردازد و سپس متن را مطابق با این ابزارها تجزیه و تحلیل می‌کند.

Reflection on linguistic modalities “with an emphasis on the role of modal verbs in the formation of epistemological system in Masnavi Manavi”

Among the linguistic tools that can assist researcher in investigating the relationship between the speaker and the audience, are the linguistic "modalities" which are manifested usually in the form of affective speech acts. Some kinds of texts in which are manifested more colorful the speaker’s mentalities, feelings and values, imply the affective acts; also in Masnavi  that benefits from  the literary diversities, this feature allows the speaker to use language as a social reality and on the way to create communication with the audience, the diversity of linguistic modalities is undeniable. Due to the linguistic characteristics of mysticism, studying those linguistic modals that reflect the ontological and epistemological aspects of text is important. This article aims to show how the speaker by the use of modals known as logical modals, can successfully form his ideas and states into words and by this way informs the audience on his intellectual and value system. For this purpose, this article refers to the provided classifications of the various linguistic modals; hence first it explains the relationship between the modal semiauxiliary verbs and the epistemological system governing the text and then analyzes the text in accordance with these tools.