مقایسه تلفظ شناسه سوم شخص مفرد در لهجه‌های محاوره‌ای معیار و اصفهانی در چارچوب نظریه بهینگی

شناسه سوم شخص مفرد، یعنی /ad/ در لهجه محاوره‌ای معیار به‌صورت [e] و در لهجه اصفهانی به‌صورت [ed] تلفظ می‌شود. تلفظ معیار نتیجه حذف همخوان /d/ و تبدیل واکه /a/ به  [e]است. ولی در لهجه اصفهانی همخوان /d/ حذف نمی‌شود، بلکه فقط واکه /a/ به [e] تبدیل می‌شود. همچنین، در هر دو لهجه محاوره‌ای معیار و اصفهانی اگرآخرین واج فعل واکه /a/ باشد همخوان /d/ حذف نمی‌شود، واکه/a/  نیز به واکه [e] تبدیل نمی‌شود، بلکه حذف می‌شود. در‌نتیجه، شناسه سوم شخص مفرد به صورت [d] تلفظ می‌شود. هدف این مقاله این است که دلایل تلفظ شناسه سوم شخص مفرد به این سه صورت مختلف، در چارچوب نظریۀ بهینگی (vide. prince & smolensky, 1993/ 2004) از طریق دست‌یابی به رتبه‌بندهای در‌برگیرنده از محدودیت‌های مختلف مورد تحلیل و تبیین قرار بگیرد. در این پژوهش پیش از ورود به مباحث نظریه بهینگی استدلال می‌شود که حذف همخوان /d/ زمینه‌چین تبدیل واکه /a/ به  [e]در لهجه محاوره‌ای معیار است. همچنین، استدلال می‌شود که اگر‌چه تبدیل واکه /a/ به  [e]در هر دو لهجه محاوره‌ای معیار و اصفهانی رخ می‌دهد، دو محدودیت نشانداری مختلف عامل رخداد این فرآیند در هر‌یک از این دو لهجه هستند. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته است.   واژگان کلیدی: شناسه سوم شخص مفرد، حذف پایانی، بالا‌رفتگی، لهجه اصفهانی، نظریۀ بهینگی

Comparing the Pronunciation of Third Person Singular Ending in Standard Colloquial and Esfahani Persian in the framework of Optimality Theory

Third person singular ending ad is pronounced [e] in standard colloquial Persian but [ed] in Esfahani Persian. This is due to the changing of /a/ to [e] in both accents as well as the deletion of /d/ in the standard colloquial accent rather than Esfahani accent. Furthermore, ad is pronounced [d] in both accents in the case the last phoneme of the verb to which it is added is /A/. This is due to the deletion of /a/ and not /d/. This research aimed at coming up with inclusive rankings of constraints to explain these three different pronunciations of the third person singular ending within Optimality Theory (Prince and Smolensky, 1993/2004). In this paper, it is argued that /d/ deletion feeds the changing of /a/ to [e] in the standard colloquial accent. It is also argued that the markedness constraint that causes the changing of /a/ to [e] in the standard colloquial accent is different from the one that causes the same process in Esfahani accent.