انطباق واجی واکه‌های وام‌واژه‌های زبان عربی در فارسی؛ رویکرد بهینگی

مطالعه انطباق وام‌واژه‌ها مدت‌هاست، توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است. در این پژوهش تلاش بر این است تا چگونگی انطباق واجیِ واکه‌های وام‌واژه‌های زبان عربی بررسی شوند. چارچوب نظری این پژوهش نظریۀ بهینگیِ پرینس و اسمولنسکی (2004) است. داده‌های بررسی‌شده، 1647 واژه است که از فرهنگ معین و سخن گردآوری شده‌اند. تلفظ وام‌واژه‌ها در زبان مبدا (عربی) با بهره‌گیری از چهار فرهنگ زبان عربی آوانگاری شده‌اند و سپس تغییرات آوایی/ واجیِ رخ‌داده دربارۀ هریک از وام‌واژه‌ها در زبان مقصد (فارسی) بررسی شده‌اند. تلفظ وام‌واژه‌های زبان عربی در فارسی با استفاده از فرهنگ‌های معین و سخن گرد‌آوری و آوانویسی شده‌اند. در این بررسی پس از معرفی نظام آوایی و واجی زبان‌های فارسی و عربی، فرایند‌های واجی دخیل در انطباق واکه‌های وام‌واژه‌ها، هریک به‌تفصیل بررسی شده‌اند. فرایند جایگزینی، پربسامدترین فرایند واجی دخیل در انطباق واکه‌های وام‌واژه‌های زبان عربی است.

Phonological Adaptation of Vowels of Arabic loanwords in Persian: Optimality Approach

Borrowing words is a common and unavoidable phenomenon that is closely related to relation of different linguistic communities. The purpose of this research is to study the phonological adaptation of Arabic loanwords in Persian focusing on vowels system. Authors gathered 1647 Arabic loan words from Persian Dictionary of Moien and Sokhan, and then they extracted phonemic form of loan words from four Arabic dictionaries. Phonemic forms of the words in Persian were collected from both Dictionaries. All the phonemic forms of the words were written in IPA (International Phonetic Alphabet). And then by comparing two phonemic forms of the words, they found the phonological rules of adaptation. The framework of the study is OT (Optimality Theory) according to Prince and Smolensky. An optimal Tableau was considered for each phonological rules and explain the competition of constraints. The finding of the present study is that vowel substitution is the most common phonological rules in adaptation of Arabic vowels in Persian.