نقش مشخصه [گستردگی چاکنای] در رفتار واجی سایشی‌های زبان فارسی

نقش تقابلی مشخصه [گستردگی چاکنای] در توصیف همخوان‌های انسدادی و سایشی در سایر زبان‌ها مانند زبان انگلیسی تایید شده است؛ ولی در زبان فارسی، نقش این مشخصه تنها درمورد انسدادی‌ها بررسی شده و درمورد نقش آن در رفتار واجی همخوان‌های سایشی پژوهشی انجام نشده است. در این مقاله، نشان می‌دهیم که در چارچوب نظریه زمان‌بندی چاکنایی، توصیف سایشی‌ها با این مشخصه حنجره‌ای توجیه آوایی می‌یابد، سپس براساس فرض تمایزدهندگی آن در همخوان‌های سایشی، امکانات آوایی زبان فارسی در چارچوب رویکرد اشتقاقی را برمی‌شماریم و درنهایت نشان می‌دهیم که با استفاده از آن می‌توانیم درمورد برخی فرآیندهای به‌ظاهر بی‌ارتباط با هم، مانند سایشی‌شدگی انسدادی ملازی، سایشی‌شدگی آغازه دمیده و واک‌داری پساسایشی، تحلیلی اقتصادی‌تر و کارآمدتر در چارچوب نظریه خودواحد و نظریه‌ بهینگی ارایه دهیم؛ به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم که انفجاری‌های بی‌واک و سایشی‌های بی‌واک در یک طبقه طبیعی درنظر گرفته شوند که وجه مشترک آن‌ها نه با نبود یک مشخصه، یعنی [-واک]، بلکه با بود مشخصه‌ [+گسترده] تعریف می‌شود؛ این در حالی است که جفت واک‌دار آن‌ها نیز با توجه به مشخصه [-گسترده] در یک طبقه طبیعی جای می‌گیرند.