ساخت افعال سبک رمزگردانی‌‌‌‌‌‌‌شده ترکی ‌‌‌‌‌‌‌آذری- فارسی براساس مدل زبان ماتریس

تحقیق حاضر، ساخت افعال سبک رمزگردانی‌‌‌‌‌‌‌شده ترکیِ ‌‌‌‌‌‌‌آذری ‌ فارسی را از منظر «مدل زبان ماتریس» مورد مطالعه قرار داده است. داده‌ها با حضور در کلاس و ضبط و یادداشت‌برداری از تعاملات رسمی و غیر رسمی چهار نفر از معلّمان با صد نفر از دانش‌آموزان دوزبانه کلاس‌‌‌های ابتدایی و همچنین مصاحبت با هشت نفر از معلّمان دو‌زبانه جمع‌آوری شدند. بررسی داده‌های جمع‌آوری‌شده نشان داد که در ساخت افعال سبک رمزگردانی‌شده، سازه‌های غیر فعلی زبان فارسی (اسم‌ها، صفت‌ها، قیدها و گروه‌‌های حرف ‌‌‌اضافه‌ای)، به‌عنوان عناصر درونه با افعال سبک ترکی ‌‌‌‌‌‌‌آذری ترکیب می‌شوند و در جملات زبان ترکی ‌‌‌آذری به‌‌‌ کار می‌روند. زبان ترکی ‌‌‌‌‌‌‌آذری به‌عنوان زبان ماتریس، چارچوب ساخت‌واژی نحوی این جملات را تعیین می‌کند. این بخش از داده‌ها با اصول مدل زبان ماتریس انطباق کامل دارد. امّا کاربرد ساخت افعال سبک رمزگردانی‌‌‌‌‌‌‌شده ترکی ‌‌‌‌‌‌‌آذری ‌فارسی در جملات سببی ترکی ‌‌‌‌آذری، اصل ترتیب تک‌واژهای مدل زبان ماتریس را نقض می‌‌‌‌کند. بررسی ساخت‌‌‌های سببی رمزگردانی‌‌‌شده نشان داد که سازه غیر فعلی زبان فارسی به‌عنوان عنصر درونه، نه‌تنها در سطح مفهومی واژگانی، بلکه در سطح گزاره موضوع نیز فعّال می‌شود. فعّال شدن سازه غیر فعلی زبان درونه در سطح گزاره موضوع و به دنبال آن، اعمال نحو زبان درونه بر بند متمم‌‌ سببی رمزگردانی‌‌‌شده، نه‌تنها بر بسط و گسترش اصل ترتیب تک‌واژهای مدل زبان ماتریس تاکید دارد، بلکه نشان‌دهنده تاثیرپذیری نحو از واژگان است که تاییدی بر عدم استقلال نحو از واژگان به شمار می‌‌آید.