نگاهی دوباره به پسوند نام آواساز /-ast/ در فارسی دری

پسوند نام آواساز /-ast/ از پسوندهای کهنی است که در متون دری حوزه خراسان به‌کار رفته است. جلال متینی، علی رواقی، نجیب مایل هروی و دیگران، با استناد به شواهد گویشی خراسانی، این پسوند را پسوندی خراسانی دانسته اند. پس از ایشان، حسن حاتمی به وجود صورت دیگری از این پسوند در گویش کازرونی اشاره کرده است؛ بی آنکه به پیشینه یا ریشه آن بپردازد. در مقاله حاضر، نگارندگان کوشیده اند ضمن ارایه شواهدی از کاربرد این پسوند در گویش های خوزستان و متون کهن فارسی، فرضیه ای درمورد چگونگی شکل گیری آن ارایه کنند. طبق این فرضیه، پسوند مذکور در پسوند اسم‌مصدرساز /-i?t/ ریشه دارد؛ به‌نظر می رسد که پسوند اخیر (-i?t) در برهه ای خاص به‌طور وسیع در ساخت نام آواها به‌کار رفته است. ازسوی دیگر، در «قرآن قدس» که از متون حوزه گویشی جنوب ایران (سیستان) است، شواهدی از کاربرد /-ast/ یا /-ist/ در مقام پسوند اسم مصدرساز دیده می شود. ظاهراً این شواهد شاذ، حلقه پیوند تاریخی پسوند نام آواساز خراسانی (-ast) و پسوند نام‌آواساز جنوبی (-e?t) هستند.