دوگان‌سازی در زبان ترکی

دوگان سازی پدیده ای زبانی است که برخی از انواع آن در همه زبان‌ها دیده می شوند و برخی دیگر تنها در برخی زبان‌ها. در پژوهش حاضر به بررسی پدیده دوگان سازی در زبان ترکی، به‌ویژه گونه ای از دوگان‌سازی ناقص، می‌پردازیم. با توجه به داده ها و در ارتباط با پرسش نخست پژوهش، می توانیم بگوییم که دوگان سازی کامل در زبان ترکی و آن دوگان سازی که در دستور سنتی زبان فارسی بدان اتباع گفته می شود، عملکرد و سازوکاری مشابه دارند. پرسش دوم پژوهش به گونه ای از دوگان سازی ناقص در زبان ترکی مربوط است. در این نوع دوگان سازی برخی از عناصر آغازی واژه از آن جدا می‌شوند و پس از گرفتن واج مشخصی، دوباره به پایه افزوده می شوند و باعث گونه ای تغییر معنایی در پایه می شوند که بیشتر بر معنای پایه یا تشدید آن تاکید می‌شود. در این مقاله، برای پاسخ گویی به پرسش دوم پژوهش، با توجه به واجی که بین بخش دوگان سازی‌شده و پایه قرار می گیرد، فرمول هایی برای تبیین فرایند دوگان‌ساز ناقص، مورد نظر قرار دادیم و با توجه به مجموع این فرمول ها، فرمول کلی تری ارایه کردیم. داده ها نشان می دهند که افزون بر محیط آوایی و واجی، برای تبیین قطعی دلیل قرار گرفتن واجی خاص میان بخش دوگان سازی‌شده و پایه، باید به عوامل زبانی دیگری، چون سطح زبرزنجیری زبان، توجه کرد.