بررسی انواع زمان در دفتر چهارم، پنجم و ششم «مثنوی» با رویکرد «سبک‌شناسی رایانشی- پیکره‌ای»

در مقاله حاضر، توزیع بسامدی و درصدی انواع زمان را در سه دفتر چهارم، پنجم و ششم مثنوی با رویکرد «سبک‌شناسی رایانشی – پیکره‌ای» بررسی کرده‌ایم که هدف از آن، کشف جنبه‌هایی از صدای دستوری، سبک روایی و میزان واقع‌گرایی در دفاتر ذکر‌شده است. مبانی نظری و کاربردی پژوهش، تلفیقی از «نظریه نقش‌گرایی هلیدی» و دستور سنتی فارسی است و پیکره زبانی آن شامل15890 فعل است که به روش نمونه‌گیری نظام‌مند از جامعه آماری دفاتر فوق، انتخاب و شانزده متغیر زمان در آن تحلیل شده است. یافته‌های آماری نشان می‌دهد که انواع زمان حال با 64 درصد، بیشترین و آینده با سه درصد کمترین بسامد را دارند، زمان گذشته نیز 35 درصد زمان‌ها را به خود اختصاص داده است. نمود گذشته چهار درصد و نمود حال، صفر است؛ امر، نهی و الزام نیز شامل هجده درصد می‌شود. درصد بالای زمان حال بیانگر این است که مولانا، فلسفه «روان‌شناسی انسان‌گرایانه» داشته و به زندگی در «اینجا و اکنون» می‌اندیشیده است. همچنین وی از داستان‌ها و رویدادهای گذشته نیز برای تبیین احوال افراد استفاده کرده که زمینه گفت‌وگو و چندصدایی حال و گذشته را موجب شده است.