بررسی تاثیر زبان عربی بر طبقات‌الصوفیه انصاری

طبقات الصوفیه یکی از متون کهن فارسی نوشته‌شده در حوزه هرات (قرن پنجم هجری) است. این کتاب حاصل املای سخنان خواجه عبدالله انصاری در مجالس وعظ است که به ‌دست یکی از شاگردانش نوشته شده است. بررسی زبان این متن می تواند برخی نکات زبانی ناگفته درباره گویش کهن رایج در آن حوزه جغرافیایی را آشکار کند. در این مقاله به «اثرپذیری زبان طبقات از زبان عربی»، به‌‌عنوان بهره ای از مسایل زبانی موجود در این متن پرداخته شده است. زبان عربی پس از گذشت مدتی از حضور اعراب در ایران، به دلایل مختلف اجتماعی، علمی، دینی، سیاسی و فرهنگی، بر زبان فارسی و آثار ایرانیان تاثیر گذاشت. از جمله متون تاثیر‌گرفته طبقات انصاری است که بررسی زبان آن، نشان‌دهنده برخی اثرپذیری های واژگانی، صرفی، نحوی و آوایی این متن از زبان عربی است. گذشته از استفاده از واژه‏های عربی در این متن، وجود برخی نکات دستوری صرفی و نحوی و اثرپذیری‏های آوایی قابل توجه است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان و چگونگی اثرپذیری زبان طبقات الصوفیه، به‌عنوان متنی برآمده از قرن پنجم و گویش هروی کهن، از زبان عربی در هر سه سطح واژگانی، صرفی و نحوی و آوایی است. در این مقاله کوشش شده است موضوع حاضر، همراه با شواهدی از متن بیان شود. این پژوهش از نظر هدف، «کاربردی» و از لحاظ شیوه جمع‏‏آوری اطلاعات، «کتابخانه‏ای» است که به روش «توصیفی- تحلیلی» انجام پذیرفته است.