مفهوم «ناکجاآباد» در دو رساله سهروردی براساس نظریه استعاره شناختی

نخستین‌بار، سهروردی اصطلاح «ناکجاآباد» را در آثارش به‌کار برد تا «عالم مثال» را که جهانی خارج از ادراک عام آدمی است، توصیف و تصویر کند. نگارنده در این مقاله به بررسی تعبیر «ناکجاآباد» به‌منزله یک کلان‌استعاره در دو رساله آواز پرجبرییل و فی الحقیقه العشق ‌پرداخته است؛ به این ترتیب که براساس تحلیل نگاشت‌های استعاریِ ناکجاآباد نشان داده‌ که استعاره‌های مرکزی «ناکجاآباد مکان است» و «ناکجاآباد لامکان است» درنهایت موید کلان این استعاره است: «ناکجاآباد عالم مثال است». به عبارت دیگر، سهروردی بنا‌بر ذهنیّتی که درباره عالم مثال داشته، تعمیم‌های معنایی متعددی را در سطح خرده‌استعاره‌ها برای توصیف و تصویرسازیِ «ناکجاآباد» به‌کار برده است. هدف نگارنده این است که برخی از گسترده‌ترین الگوهای استعاری ناکجاآباد را در دو اثر نام‌برده نشان دهد و تبیین کند که چگونه سهروردی درون چارچوبی زیبایی‌شناختی و در عین حال فلسفی و عرفانی، نظر خود را درباره این مکان بیان کرده است.