ساخت‌های تعجبی در زبان فارسی

یکی از مباحث مهم در زبان شناسی، بررسی ساختار و خصوصیات انواع جمله‌های موجود در زبان و تعیین تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها با یکدیگر است. هدف مقاله حاضر نیز پرداختن به جمله‌های تعجبی زبان فارسی ازدیدگاه زبان شناسی و ارایه داده های جدیدی از زبان فارسی است که ضرورت توصیف این‌گونه جمله‌ها را توجیه می‌کند و اساس درک ماهیت جمله های تعجبی را وسعت می‌بخشد. در این تحقیق تلاش می شود تا در چارچوب رویکرد زانوتینی و پورتنر (2003) به این پرسش ها پاسخ داده شود: الف. ساختار جمله‌های تعجبی در زبان فارسی چگونه است؟ ب. نقش معنایی و کاربردشناختی این‌گونه جمله‌ها چیست؟ ج. تفاوت این جمله‌ها با جمله‌های پرسشی خبری چیست؟ د. عنصر نفی در این ساختارها چه جایگاهی دارد؟ داده های این تحقیق به‌شیوه پیکره بنیاد گردآوری و به‌روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. نتایج حاکی از این است که در زبان فارسی، تعجبی‌های خبری و تعجبی‌های پرسش‌واژه ای دو نوع اصلی جمله‌های تعجبی را تشکیل می دهند که تمایز میان آن‌ها با بررسی ویژگی های معنایی، کاربردشناختی، آکوستیکی و نحوی این جمله‌ها و همچنین مقایسه رفتار آن‌ها در رابطه با فرایند منفی-سازی و ساخت های مقایسه ای امکان‌پذیر است.