تاثیر عوامل کلامی بر تعیین نوع الگوی حالت در گویش هورامی

مقاله حاضر درصدد یافتن پاسخی برای این پرسش است که آیا نظام حالت غالب در گویش هورامی متاثر از ویژگی‌های کلامی است یا نه؟ دوبوا (1987, 2003) معتقد است که تعیین نظام حالت در هر زبان را تنها می‌توان در پرتو ملاحظات کلامی و فرانحوی به‌صورت کامل تحلیل کرد. وی نشان داده است که برخی ویژگی‌های کلامی سبب به‌‌وجود آمدن گرایش کلامی ویژه‌ای به نام «ساخت موضوعی ارجح» می‌شود که ویژگی‌های آن منطبق با ویژگی‌های ساخت‌های نحوی «ارگتیو» است. نحوه رقابت این گرایش با سایر گرایش‌های کلامی که عمدتاً ویژگی‌هایی شبیه به نظام حالت مفعولی در حوزه نحو دارند، درنهایت، موجب تعیین نظام حالت در حوزه نحو می‌شود. در این مقاله نخست نشان می‌دهیم که با وجود مشاهده الگوی ساخت موضوعی ارجح در کلیه ساخت‌های زبانی گویش هورامی، میزان تاثیرگذاری این الگو در ساخت‌های گذشته ساده بیشتر از ساخت‌های مضارع است و همین موضوع موجب ارگتیو شدن ساخت‌های گذشته ساده در این گویش می‌شود. سپس به این موضوع می‌پردازیم که سایر گرایش‌های کلامی رقیب نظیر گرایش «جانداری مبتدا» و «پیوستگی مبتدا»، بر‌خلاف ساخت موضوعی ارجح، همواره محرک الگوی حالت مفعولی در حوزه نحو هستند و تاثیر آن‌ها در هر دو دسته از ساخت‌های ارگتیو و مفعولی گویش هورامی دیده می‌شود ولی میزان تاثیرگذاری هریک از این دو گرایش کلامی بر مفعولی شدن انگاره حالت در این گویش متفاوت است؛ چنانکه فقط گرایش جانداری مبتدا می‌تواند الگوی حالت را در ساخت‌های غیرارگتیو در گویش هورامی به سوی نظام حالت مفعولی سوق دهد. دستاوردهای تجربی این پژوهش می‌تواند به‌لحاظ نظری موید رویکردهایی باشد که معتقدند پدیده‌های نحوی بنیادین نظیر الگوی حالت غالب، تحت‌تاثیر عوامل کلامی و بر‌اساس ملاحظات کاربردشناختی شکل می‌گیرند.