محمد غنیمی هلال و جایگاه او در ادبیات تطبیقی عربی

تالیف در زمینه ادبیات تطبیقی عربی با عبد‌‌‌الرزاق حمیده، ابراهیم سلامه و نجیب ‌‌العقیقی آغاز شد. هر یک کتاب‌هایی را با عنوان الادب المقارن برای تدریس در دانشگاه تالیف کردند. این کتاب‌ها بر خلاف عنوانشان «الادب المقارن» در محتوا ارتباطی به ادبیات تطبیقی نداشته و نتوانستند اصول این علم را بر‌اساس مکتب فرانسه ـ مکتب رایج عصر ـ تبیین نموده و تعریف روشنی برای آن ارایه نمایند تا بتوان بر‌اساس آن به بررسی نمونه‌های تطبیقی در این عرصه پرداخت؛ زیرا مولفان آن‌ها متخصص این رشته نبودند. تاسیس اصول ادبیات تطبیقی در کشور‌های عربی با محمد غنیمی هلال (1917-1967) آغاز شد. او با تالیف کتاب الادب المقارن به تبیین قواعد نظری و عملی این رشته پرداخته، ادبیات تطبیقی را بررسی روابط ادبیات ملی در خارج از مرزهای زبان آن ملت و مطالعه ارتباط تاریخی میان آن‌ها تعریف نموده و پژوهش‌های تطبیقی خود را بر‌اساس این اصول بنیان نهاده است. هلال در تالیف این کتاب از استادان فرانسوی‌اش اثر پذیرفته است.هلال با تدریس ادبیات تطبیقی در دانشگاه‌های مصر به تبیین مفاهیم این علم پرداخت و از این رهگذر شاگردان بسیاری تربیت نمود که آثار ارزشمندی را در این زمینه‌ تالیف کردند. با مقایسه آثار آن‌ها با آثار هلال، شباهت‌های زیادی میان مباحث کتاب‌هایشان در دو حیطه نظری و تطبیقی (عملی) مشاهده می‌شود که بیانگر تاثیر هلال بر پژوهش‌های آن‌ها است. هدف این مقاله‌، نشان دادن نقش هلال در تاسیس و تبیین مفاهیم نظری و عملی ادبیات تطبیقی عربی است که چگونه با وجود تلاش‌هایی که پیش از وی صورت گرفته، او بنیانگذار این علم گردیده و فعالیت‌های پس از خود را در این زمینه سمت و سو داده است.