شمایل‌های سببی در زبان فارسی

شمایل گونگی به عنوان مفهومی بنیادین در زبان شناسی شناختی، به وجود انگیختگی میان صورت و معنای ساخت های زبانی اشاره دارد و بیانگر هر‌گونه تطابق، قیاس و یا شباهت میان صورت یک نشانه و مصداق آن می باشد. در رویکرد ‌شناختی زبان بخشی از نظام شناختی در نظر گرفته می شود که سازمان مفهومی ذهن را باز می تاباند و نشانگر جهان در ذهن گوینده است. بر‌اساس این نگرش، تجربه جهان خارج و شناخت در ساختار زبان منعکس می شود و صورت های زبانی کاملاً مرتبط با ساخت های معنایی که قرار است بیان دارند. از برجسته‌ترین مدل‌ها‌ی این رویکرد می توان به انگاره دستور‌شناختی لنگکر اشاره کرد. این دستور ماهیت زبان را نمادین می‌داند و زبان را مجموعه‌ای از واحدهای نمادین فرض می‌کند که به نمادین‌سازی معنا و تفکر می‌پردازند. در این مدل اعتقاد بر آن است که ساخت‌های زبانی از طریق فرآیندهای شناختی بر‌انگیخته می‌شوند و وجود ساخت‌های شمایل‌گونه و انگیخته در زبان امری کاملاً طبیعی تلقی می‌شود. از جمله ساخت‌های انگیخته در زبان می توان ساخت های سببی را نام برد. بر این اساس، در مقاله حاضر از منظر دستور‌شناختی به بررسی شمایل‌گونگی در ساخت‌های سببی زبان فارسی پرداخته می‌شود و یافته‌های آن حاکی از آن است که ساخت های سببی زبان فارسی بازتابنده انواع پنجگانه شمایل‌گونگی نموداری (فاصله، استقلال، ترتیب، پیچیدگی و مقوله‌بندی) هستند. از این منظر است که نگارنده تمامی این پنج نوع را «شمایل های سببی» در فارسی می‌نامد.