مقایسه تطبیقی ساختار و محتوای قصاید عربی خاقانی با معلقات سبع

هدف اصلی این مقاله، نقد و بررسی اشعار عربی خاقانی و یافتن آبشخورهای فکری و هنری آن است که تاکنون کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این مقاله نشان داده‌ایم که میان اشعار عربی خاقانی و معلقات سبع، ارتباط‌هایی وجود دارد و در پاره‌ای موارد این ارتباط‌ها، ماهیتی تقریباً تقلیدی پیدا می‌کند، به ‌طوری ‌که اشعار وی بازسرایی و باز‌آفرینی معنایی از‌پیش ‌گفته ‌شده در معلقات است که در شکل و بافتی تقلیدی باز‌آفرینی شده است. در این مقاله به مقایسه تطبیقی یکی از قصاید عربی خاقانی با معلقات سبع، در سه بخش ارتباط برون‌متنی، درون‌متنی و خلاقیت، پرداخته‌ایم. در بخش نخست، ساختار روایی، واژگان کلیدی و موسیقی، در بخش دوم مواردی مانند تخیل و مضامین مشترک و در بخش سوم میزان موفقیت خاقانی در این تقلید بررسی شده است. با اینکه شعر خاقانی در برخی حوزه‌ها، به‌ویژه فضاسازی، ساختار روایی و قرابت‌های معنایی، به معلقات نزدیک شده، اما در مقایسه با معلقات، استحکام و انسجام ضعیف‌تری به‌ویژه در محور عمودی دارد و اصالت تصاویر آن کمتر است، به ‌گونه ای که در آن رنگ تصنع و تکلف و اضطراب سبک دیده می‌شود. به ‌دلیل عظمت و شکوه خاقانی و هنرنمایی‌ها و قدرت سخنوری وی در هر دو زبان فارسی و عربی ضروری است با شناخت ویژگی‌ها و توجه بیشتر به سروده‌های عربی او، این بخش از اشعارش را نیز از مهجوری رهایی بخشیم.