بررسی تطبیقی شعر و اندیشه تی. اس. الیوت و احمد شاملو بر اساس مولفه‌های مدرنیته

ادبیات تطبیقی از مهم‌ترین گونه‌های ادبی است که ما را در یافتن وجوه مشترک اندیشه‌های بزرگان جهان- که از نظر زمانی و مکانی از یکدیگر فاصله دارند- یاری می‌رساند و به نقاط وحدت اندیشه بشری پی می-برد که چگونه اندیشه ای در نقطه ای از جهان توسط اندیشمندی، ادیبی و یا شاعری مطرح می‌شود و در نقطه دیگر همان اندیشه به‌گونه ای دیگر مجال بروز می یابد.مقاله حاضر نگاهی است تطبیقی به شعر، اندیشه، زمینه و زمانه دو شاعر بلندآوازه از دو فرهنگ و تمدن متفاوت: تی. اس. الیوت (1888- 1965م) انگلیسی و احمد ‌شاملو (1305-1379ش) ایرانی. زمانه زندگی این دو شاعر از دیدگاه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همسانی‌هایی داشته که در نهایت، به تولید آثار و اندیشه‌های مشابهی منجر شده است. شاملو در ایران به‌عنوان شاعری اجتماعی شناخته شده‌ که مانند الیوت در برهه‌ای حساس و پرآشوب زیسته ‌است. الیوت تحت‌تاثیر جنگ جهانی و دوران مدرنیسم بوده و شاعر ایرانی هم کودتای 28 مرداد و جنگ جهانی دوم و دوران گذار از جامعه سنتی به مدرن را تجربه کرده است.در این مقاله، ابتدا مختصری درباره واژه مدرن و مدرنیته در اروپا و ایران بحث می شود، سپس با بهره گیری از شیوه نقد تطبیقی و با تکیه بر مولفه‌های مدرنیته و مدرنیسم ادبی، بین مضامین مشترک در آثار الیوت و شاملو مقایسه‌ای صورت می‌گیرد. همانندی‌های زیادی بین شاملو و الیوت برای مطالعه تطبیقی می‌توان یافت و با توجه به همسانی های فراوان ذهنی و زبانی بین دو شاعر و با عنایت به همانندی-های بسیار در تجربه های زیسته مشترک بین ایشان، می توان نتیجه گرفت شرایط زیستی مشابه همواره می تواند آثار ادبی همگونی پدید آورد.