دیدگاه از منظر زبان‌شناسی شناختی و کاربرد آن در تحلیل متن داستانی

«دیدگاه» در زبان‌شناسی شناختی نقش مهمی در تعبیر صحنه‌ها ایفا می‌کند. این نکته که هر بیننده یا گوینده صحنه مورد بحث را چگونه تعبیر می‌کند، به دیدگاه او درباره آن صحنه بستگی دارد. از‌این‌‌روست که برای بیان یک موضوع از زاویه دیدهای مختلف، پاره‌گفتارهای متنوع و متفاوتی در زبان وجود دارد؛ زیرا گویندگان مختلف به شیوه‌های متفاوتی هر صحنه‌ای را مفهوم‌سازی می‌کنند. از سوی دیگر، عنصر دیدگاه در روایت نیز نقش تعیین کننده‌ای دارد. شایان ذکر است دیدگاه دربرگیرنده عواملی است؛ ازجمله زاویه دید- که شامل جهت دید و نقطه دید است- و عوامل دیگری مانند برجسته، زمینه، عینیت و ذهنیت که در پژوهش حاضر به چهار مورد از آن ها پرداخته شده است. هدف این پژوهش، بررسیِ مفهوم دیدگاه از منظر زبان‌شناسی شناختی با به‌کارگیری الگوی دو زبان‌شناس شناختی یعنی لنگاکر و تالمی و الگوی شناختی استاکوِل در روایت در سه گونه رواییِ داستان، فیلم‌نامه و فیلمِ برگرفته از آن است. نتایج این پژوهش حاکی از تاثیرپذیری این سه گونه از یکدیگر است. یافته‌ها نیز بر غالب ‌بودن نقش نمود زبانی دیدگاه در داستان صحّه می‌گذارد؛ همچنین نشان می‌دهد «دیدگاه» پدیده‌ای پیوسته نیست و ممکن است در روند رخدادهای قصه تغییر کند.