بینامتنیت در شرق بنفشه، اثر شهریار مندنی‌پور

این مقاله تلاشی است برای یافتن ردپای متون دیگر یا به‌عبارتی بینامتنیت در داستان شرق بنفشه اثر شهریار مندنی‌پور، نویسنده نسل سوم داستان‌نویسی ایران. خوانش بینامتنی مخاطب را از ارتباط یک متن با متون دیگر آگاه می‌کند و بنا بر نظریه بینامتنیت، هیچ متنی در انزوا شکل نمی‌گیرد و نمی‌توان آن را بدون ارتباط با متون دیگر خواند یا تفسیر کرد. در داستان شرق بنفشه حضور متون دیگر در متن اصلی به‌روشنی محسوس ‌است و مولف نشانه‌هایی به‌کار می‌برد که با بررسی آن‌ها می‌توان جنبه‌های بینامتنی را تشخیص داد و منابع آن را شناخت. این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی و بر‌اساس نظریه بینامتنیت و بررسی شواهد به دنبال اثبات این فرضیه است که وجوه اشتراک بین داستان شرق بنفشه و سایر آثار مورد بحث، ازجمله غزلیات حافظ، غزلیات شمس، تذکره‌الاولیا، بوف کور و ... که در پاره‌ای موارد ماهیت تقلیدی پیدا می‌کند، اتفاقی نیست و انگیزه مولف از به وجود آوردن عمدی این مجموعه‌ از روابط بینامتنی، ایجاد یک نظام معنایی در جهت رسیدن به مفهومی عرفانی در متن است. پیرنگ همسان، عرفان مشترک، اعتقاد به هستی در نیستی و قدم نهادن به وادی فنا از گزاره‌های مشترک این اثر با برخی متون دیگراست که در طول داستان از آن‌ها نام برده می‌شود. بررسی و تحلیل این اشتراکات در جهت نشان دادن بینامتنیت این اثر با سایر متون مورد بحث و خوانش اثری با مضمونی شرقی از دیدگاه بینامتنی به‌عنوان نظریه‌ای امروزی از مهم‌ترین دستاوردهای این مقاله است.