بررسی نحوی و معنایی فعل «خواستن» در زبان فارسی: (تحلیلی پیکره ‌بنیاد در چارچوب دستور نقش و ارجاع)

فعل «خواستن» در زبان فارسی دارای ماهیتی دوگانه است، به گونه‌ای که می‌تواند هم‌ زمان به ‌عنوان فعل کمکی و فعل واژگانی به‌کار رود. «خواستن» در مقام فعل واژگانی مبین معانی مختلفی است که در قالب ساختارهای متفاوتی نیز بیان می‌شود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بحث و بررسی ابعاد نحوی و معنایی این فعل در ساخت‌های مختلف است. نگارندگان معتقدند که دستور نقش و ارجاع با رویکردی که به مطالعۀ ساخت‌های مرکب دارد، می‌تواند از عهدۀ توصیف همه‌جانبۀ ساخت‌های مورد نظر بر‌آید. در این دستور ساخت‌های مرکب براساس «سلسله‌مراتب میان‌بندی» تبیین می‌شوند. سلسله‌مراتب مذکور خود متشکل از دو پیوستار نحوی و معنایی است. در بُعد نحوی روابط الحاق پیوند مد نظر هستند و در پیوستار معنایی نوع روابط معنایی براساس محمول اصلی مطرح است. در همین راستا تلاش شد  که انواع  کاربردهای فعل «خواستن» براساس سلسله‌مراتب توصیف شوند و از این رهیافت نیز مفروضات دستور نقش و ارجاع  بر مبنای یافته‌های پژوهش آزموده شوند. برخی یافته‌ها حاکی از آن است که فعل «خواستن» به جهت معنایی در زمرۀ محمول‌های روان کنش، سببی امری و نگرش گزاره‌ای جای می‌گیرد و در بُعد نحوی نیز در قالب هم‌وابستگی مرکزی و ناهم‌پایگی مرکزی بروز می‌یابد. گفتنی است داده‌های پژوهش حاضر برگرفته از پیکرۀ همشهری 2 هستند.

syntactic and semantic analysis of the xastan verb in persian (a corpus based analysis in role and reference grammar framework)

the persian verb xâstan exhibits a dual nature, functioning both as an auxiliary verb and a lexical verb. as a lexical verb, it conveys a range of meanings expressed through various syntactic structures. this research delved into the syntactic and semantic aspects of the mentioned verb in different constructions. the authors proposed that role and reference grammar (rrg), with its focus on complex structures, could provide a comprehensive framework for analyzing the constructions under consideration. rrg conceptualizes complex structures based on interclausal relations hierarchy, which comprises two syntactic and semantic continua. the syntactic continuum examines juncture-nexus relations, while the semantic continuum explores the type of semantic relations based on the main predicate. this study endeavored to describe the various applications of the verb xâstan within the mentioned framework. additionally, the research findings were employed to evaluate the tenets of rrg. the findings revealed that, semantically, the verb xâstan fell within the categories of psych-action, jussive, and propositional attitude predicates. syntactically, it manifested in the forms of core cosubordination and core subordination. the data for this research were extracted from the corpus of hamshahri 2.