روابط معنایی در واژه‌های مرکب درون‌ مرکز در کردی گهواره‌ای

در مقالۀ حاضر به بررسی انواع روابط معنایی بین اجزای واژه‌های مرکب درون‌مرکز در کردی گهواره‌ای پرداخته می‌شود. پیکرۀ داده‌های پژوهش مشتمل بر ترکیب‌های درون‌مرکزی است که از گفتار روزمرۀ گویشوران کردی گهواره‌ای به‌دست آمده است که جزو گویش‌های شاخۀ کردی جنوبی به حساب می‌آید و در بخش گهواره در شهرستان دالاهو (استان کرمانشاه) رواج دارد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که واژه‌های مرکب درون‌مرکز در گهواره‌ای از لحاظ ساختار عبارت‌اند از اسم  اسم هسته‌آغاز، اسم  اسم هسته‌پایان، اسم  صفت، صفت  اسم و حرف اضافه  اسم. بین اجزای این ساختارها روابط معنایی متنوع و متعددی ازقبیل منشا، مادۀ سازنده، جنسیت، محتوا، مالکیت، استعمال، نوع، وابستگی، شباهت، ابزار، خویشاوندی، شیوه، زمان، آغشتگی، مزه، حالت فیزیکی، سن، نحوۀ عملکرد، ابزار تولید و مکان را می‌توان یافت. یافته‌های پژوهش که شامل فهرستی از روابط معنایی بین اجزای واژه‌های مرکب درون‌مرکز در کردی جنوبی است، می‌تواند مکمل فهرست‌های ارائه‌شده از سوی پژوهشگران سایر زبان‌های ایرانی و همچنین سایر زبان‌های جهان باشد و ما را به سوی ارائۀ طبقه‌بندی جامعی از انواع روابط معنایی در واژه‌های مرکب هدایت کند.

semantic relationships in endocentric compounds of gahvarehei kurdish

in the present article, different types of semantic relationships between the components of endocentric compound words in gahvarehei kurdish are investigated. the corpus of the research data includes endocentric compounds that have been obtained from the everyday speech of native speakers of gahvarehei kurdish, which is one of the dialects of the southern kurdish branch and is common in gahvareh section in dalahoo county, kermanshah province, iran. the results of the research show that endocentric compound words in gahvarehei kurdish in terms of structure include: noun-noun head-initial, noun-noun head-final, noun-adjective, adjective-noun and preposition-noun. various semantic relationships between the components of these structures can be found, such as origin, material, gender, content, possession, use, type, dependence, similarity, instrument, kinship, manner, time, amalgamation, taste, physical condition, age, function, production tools and place. the research findings, which include a list of semantic relationships between the components of endocentric compound words in southern kurdish, can be a complement for other lists provided by researchers in other iranian languages ​​as well as other languages ​​in the world and lead us to a comprehensive classification of different types of semantic relations in compound words.