تحلیل گفتمان انتقادی مجموعه کتب زبان انگلیسی پراسپکت و ویژن بر مبنای خوانش فوکویی از مفهوم سن‌ زدگی

در میان ایرانیان، همواره پیران همچون نماد حکمت و حرمت تلقی شده و جوانان را به تلمذ از خزائن تجربۀ زیسته ‌شان سفارش کرده‌اند. در اینجا عنصر «سن» در بازنمایی هویتی ارزشی مثبت دارد و بر غنای معرفت/ تجربه دلالت می‌کند. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر پاسخی بر نحوۀ بازنمایی مفهوم سن به‌عنوان یکی از عناصر هویت‌بخشی وبه تبع آن سالمندی یا به تعبیر دقیق‏تر سن‏زدگی، در کتب زبان انگلیسی مدارس است. همانگونه که فوکو تصریح می‌کند سن، نه یک انگارۀ صرفاً بیولوژیک، بلکه برساخته‏ای تاریخی گفتمانی است که در شبکۀ روابط قدرت بازتولید می‌شود. به ‌طور خاص، در این پژوهش تحلیل محتوای داده‌های کتب زبان انگلیسی متوسطۀ اول و دوم (مجموعه پراسپکت و ویژن) براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلاو و موفه (با خوانش فوکویی) صورت گرفت.  تحلیل تکرار شواهد و داده‌ها نوعی غیریت‌سازی را به‌عنوان گفتمان غالب از مفهوم سن‌زدگی نشان داد. سالمندان در سایر تمرینات، در اکثر فعالیت‌های روزمره و حوزۀ عمومی غایب هستند؛ در هنگام حضور نیز یا شکل بیمارگون یا صرفاً کارکرد نمایشی/انفعالی داشته‏اند و در حالت «تعویق نامحدود» به سر می‏برند. در این مجموعه دسترسی سالمندان به گفتمان مسلط کتب آموزشی قطع شده و نوجوانان و میان‌سالان جایگاه سوژۀ گفتمانی را اشغال کرده‌اند، به‌نحوی که دوقطبی حاشیه مرکز تشدید شده است. ضرورت دارد برنامه‌ریزان کتب درسی به تعریف روشنی از مفهوم سن و گفتمان سالمندان دست یابند تا آنان را در مسیر تبدیل به سوژه‏های کنش‏گر و مساوات‏طلبانه (مورد تاکید سند تحول بنیادین) درنیل رسیدن به آرمان عدالت آموزشی یاری رساند. 

a critical discourse analysis of prospect vision series english language textbooks as framed in foucauldian reading on ageism

one rich educational trait in iranian culture is to respect the aged ones and keep their dignity, enjoying their lived experiences. here, the concept of age is defined as an identity representation with a positive connotation which signifies enriching experience / knowledge. in keeping with, the main objective of the present study was to disclose how ageism as a social-ideological construct not a biological concept has been represented in english language schooling textbooks. theoretically framed in laclau and muffe critical discourse analysis based on foucauldian reading, the current study was to do a content analysis of english language textbooks in iranian junior and senior secondary schooling systems (prospect and vision series). the researchers extracted the dominant discourses represented in the exercises, images and contents of the textbooks based on frequency and the related categories. findings spelled out a kind of “otherness” represented a kind of “otherising” discourse in the textbooks. the elders were represented in three aspects of “absentism” “a negative issue” or “token construct”.  indeed, when present, they were also misrepresented as sick or disabled ones or persons with token /socially passive role. they did not enjoy a dominant discourse and the youth were the subject of the discourses. curriculum developers are thus needed to revisit their readings on ageism construct to provide a positive definition on it, framing educational justice demanded in fundamental reform document and its islamic-iranian ethos.