تحلیل آوایی فواصل قرآنی

فواصل قرآنی یکی از برجسته‏‏ ترین ویژگی ‏های لفظی قرآن به ‏شمار می‏روند. با توجه به اینکه برای بسیاری از موضوعات واجی، تبیینی آوایی وجود دارد، جستار حاضر تلاش ‏دارد تا با رویکردی توصیفی تحلیلی علاوه بر تعیین و توصیف فواصل قرآنی، تبیینی آوایی برای گزینش و حضور واج‏های مختلف در این جایگاه ارائه‏ دهد. به این منظور، ابتدا تمامی فواصل که همان واج پایانی کلمۀ انتهایی آیات است (6236 مورد)، استخراج و بسامد آن‌ها مشخص‏ شد. در ادامه براساس مباحث مطرح در علم تجوید و تطبیق آن‌ها با مباحث و نظریه‏های آواشناسی نوین، حضور هر واج مورد بررسی قرار‏ گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان ‏می‏دهد که عواملی همچون کمّیت و کیفیت سرنخ‏های شنیداری و ادراکی، میزان دشواری آوایی و همچنین میزان نشانداری یک آوا نقشی تعیین‏کننده در رابطه با حضور یا عدم حضور هر واج و فراوانی آن در این جایگاه دارد. به عبارت دیگر، آواهایی که از سطح شنیداری و ادراکی بالاتری برخوردارند و شنونده آن‌ها را درست‏تر و بهتر دریافت ‏می‏کند و همچنین از میزان دشواری آوایی و نشانداری کم‌تری برخوردارند، مانند واکه‏ها و همخوان‏های رسا، حضور چشمگیرتری در این جایگاه دارند و در مقابل آواهایی که فاقد چنین ویژگی‏هایی هستند، مانند همخوان‏های گرفته یا همخوان‏هایی با تولید دوّمین، نقش کم‏رنگ‏تری را در این محیط ایفا‏ می‏کنند. 

phonetic analysis of qur'anic distances

qur’anic intervals (fawāsil) are considered one of the most prominent verbal features of the qur’an. given that there are phonetic explanations for many phonological subjects, this study aims to determine and describe the qur’anic intervals and present a phonetic explanation for the selection and presence of different phonemes in this position in a descriptive-analytical way. to conduct this research, initially, all the intervals (6236 items), which are the final phonemes of the last words of the verses, were extracted, and their frequency was determined. next, the presence of each phoneme was examined based on the topics discussed in the science of tajwid, checking them against the topics and theories of modern phonetics. the findings reveal that factors such as the quantity and quality of auditory and perceptual clues, the degree of phonetic difficulty, and the relative degree of markedness of a phoneme play a decisive role in the presence or absence of that phoneme and its frequency in this position. in simpler terms, sounds with a higher level of hearing and perception, which the listener receives more accurately, and with less phonetic difficulty and markedness, such as vowels and sonorant consonants, have a more significant presence in this position. in contrast, sounds that do not have such characteristics, such as consonants or consonants with a second articulation, play a lesser role.