معناشناسی واژۀ «شَعَرَ» در قرآن و جایگاه آن در حوزۀ معنایی ادراک و معرفت

در قرآن کریم واژگان متعددی برای معنای ادراک و دانایی به‌کار رفته است و واژۀ «شعر» به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین این واژگان است که در ترجمه‌های فارسی بیشتر با واژگان دانستن و فهمیدن معادل‌گذاری می‌شود. اما هدف از این نوشتار ریشه‌شناسی و بررسی سیاقی واژۀ «شعر» برای نشان دادن مولفه‌ها و ویژگی‌های جزئی‌تر این واژه است. بر این اساس جستار حاضر ریشۀ «شعر» را با تکیه‌بر روش‌های زبان‌شناسی تاریخی و منابع زبان‌های سامی، ریشه‌شناسی کرده و با نگاه جامع به تمام کاربردها در کنار یکدیگر، تحلیل محتوای آیات و استفاده از دستاوردهای مردم‌شناختی در تحلیل گفتمانی آیات قرآن، مورد مطالعۀ سیاقی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که شواهد ریشه‌شناختی نشان‌دهندۀ بازگشت قدمت این واژه به زبان سامی باستان است که از ریشۀ فرضی شعر (شکافتن و جدا کردن) در همان زبان و آن نیز از ریشۀ آفروآسیایی (ĉaʕ) به معنای «بریدن» ساخته‌شده است، اما در فضای گفتمانی عرب جاهلی به نحو سرایت معنایی تحت تاثیر واژۀ شِعر (سروده) قرار گرفته است. کاربرد منفی، عدم کاربرد در جملۀ وصفیه و اختصاص به ادراک امور مخفی و غیبی از ویژگی‌های کاربردی واژۀ شعرَ است که تعریف معنای قرآنی شعرَ به‌مثابۀ «ادراک غیرفرایندی» را توجیه‌پذیر می‌سازد؛ غیرفرایندی بودن ادراک مستلزم افزایش نقش خیال و کاهش نقش فرایندهای زمان‌بر سنجش عقلی است. 

the semantics of ‘šaʕara’ (to realize) as a quranic word and its status in the semantic field of cognition

in the holy quran, several words have been used for the meaning of perception andknowledge. the verb šaʕara as one of the words in persian translations more often isequated with words ‗know‘ and ‗understand‘; but its more detailed component is theissue of this essay that is devoted to two sections of etymological and contextual study.etymology based on the methods of historical linguistics and sources of semiticlanguages, a comprehensive contextual study of all applications alongside each other,content analysis of verses and use of the anthropological achievements in discourseanalysis of quranic verses are the methods used in this article. etymological evidencessuggest that this word dates back to the ancient semitic language and is made up of thehypothetical root of the šʕr (to divide, break open) in the same language and this rootis also derived from the afro-asian root (ĉaʕ), meaning cut but in the pre-islamicarabic discourse it is influenced by the word šiʕr (poetry) by semantic contamination.negative application, no application in descriptive phrases, devotion to the perceptionof hidden affairs are the functional features of the term šaʕara that make the definitionof the qur'anic meaning of šaʕara as a non-process perception justifiable. nonprocessperception entails an increase in the role of imagination and reducing the roleof time-consuming rational processes.