خوانش معنایی افعال مرکب اصطلاحی در زبان فارسی

پژوهش حاضر در تلاش است به تبیین خوانش معنایی افعال مرکب اصطلاحی در گونۀ گفتاری فارسی تهرانی بپردازد. در این راستا، ضمن معرفی اجمالی فرضیه‌های مطرح در مدل‌های غیرترکیبی، فرضیه‌ای جدید با عنوان فرضیۀ خوانش سه‌لایه‌ای پیشنهاد خواهد شد که فرایند خوانش افعال مرکب اصطلاحی را توصیف می کند. داده‌های پژوهش حاضر را 181 نمونه از افعال مرکب اصطلاحی در گونۀ گفتاری فارسی تهرانی تشکیل می‌دهند که از طریق ثبت میدانی و براساس شم زبانی پژوهشگران گردآوری شده‌اند. افعال مذکور تیره و ترکیب‌ناپذیرند و طبق فرضیۀ خوانش  سه‌لایه‌ای، در لایۀ اول معنی حقیقی جزء غیرفعلی، سپس، در لایۀ دوم معنی مجازی جزء غیرفعلی و در لایۀ سوم معنی حقیقی جزء فعلی در مواردی همراه با توسیع معنایی تجمیع می‌شوند و درنهایت معنی اصطلاحی فعل مرکب را شکل می‌دهند. نتایج این بررسی حاکی از آن است که هستۀ معنایی فعل مرکب اصطلاحی، همان مفهوم حقیقی و کانونی جزء غیرفعلی است که مفهوم مجازی آن براساس هم‌نشینی با جزء فعلی فعال می‌شود و با تجمیع معنایی این دو، معنای نهایی و تیره و ترکیب‌ناپذیر مرکب اصطلاحی شکل می‌گیرد. علاوه‌بر این، نکته‌ای که در بررسی این دسته از افعال مرکب در گونۀ گفتاری نمایان می‌شود این است که قرار گرفتن جزء فعلی که نوعی ترکیب‌پذیری یا  هم‌نشینی معنایی با جزء غیرفعلی ندارد، عامل فعال شدن معنای مجازی جزء غیرفعلی و درنهایت، شکل‌گیری معنی اصطلاحی می‌شود و این مسئله بیانگر اهمیت جزء فعلی در خوانش اصطلاحی این افعال است. ارائۀ فرضیۀ خوانش سه‌لایه‌ای برای افعال مرکب اصطلاحی دستاورد اصلی پژوهش حاضر است. 

the semantic imterpretation of idiomatic compound verbs in farsi

compound verbs are among the important linguistic categories in different languageswhich have been the subject of many studies from different aspects of syntactic,semantic, and cognitive researches. a compound verb can be said that is a verb formedfrom two (or even more) parts: a verb, and mostly a noun, or an adverb or a preposition.a compound verb functions as a single verb. it has two components one of which is alight verb , which carries inflections, and it contributes to some extent to the wholemeaning. the other part is typically a noun which bears the most of the semantics of acompound. in this paper, the semantic features of idiomatic compound verbs of thespoken farsi are described and analyzed to reach out the possible explanation behind thesemantic reading of those compound verbs in farsi. this non-compositionality results inopacity and it is not easy for farsi learners to guess the meanings. a new noncompositionalhypothesis are proposed in this paper which explains the process ofinterpretation and reading of an idiomatic compound verb is essentially based on thenon-verbal element of the compound and the figurative and idiomatic meaning isactivated based on a marked collocation with a verb with which the non-verbal part hasno semantic compositionality. this hypothesis is called three-layered reading ofidiomatic compounds.