تحلیل گفتمان مولانا در غزلیات شمس براساس فرانقش بینافردی بر مبنای نظریه هلیدی

مقالۀ حاضر بر آن است تا در چارچوب دستور نقش ‌گرای هلیدی به تحلیل گفتمان مولانا در غزلیات شمس براساس «فرانقش بینافردی» بپردازد. در مطالعه و بررسی متون مختلف، آنچه اهمیت دارد درک پیام و هدف اصلی نویسنده از نگارش آن متن است. در متون ادبی همیشه منظور گوینده به‌طور دقیق آن چیزی نیست که در نگاه اول به نظر مخاطب می‌رسد، بلکه نویسنده مفاهیم و لایه‌های معنایی پنهانی را در پس کلمات ظاهری آورده است که هدف اصلی او را در بر دارد. دستیابی به دنیای فکری و جهان‌بینی نویسنده، فضای ذهنی عمیق و متفاوتی برای خواننده ایجاد می‌کند. این پژوهش به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که دستور نظام‌مند نقش‌گرای هلیدی چگونه در تجزیه و تحلیل متون ادبی کارامد است. در فرانقش بینافردی چگونه به ساختی بزرگ‌تر از جمله یعنی متن پرداخته می‌شود و امکان تحلیلِ متن ایجاد می‌گردد. فرضیۀ پژوهش این است که فرانقش بینافردی میزان تعامل گوینده با مخاطب را نشان می‌دهد و فضای بازتری برای تحلیل گفتمان ایجاد می‌کند. بی‌تردید نتایج حاصل از چنین تحقیقی، ویژگی‌های غزلیات شمس و زوایای پنهانی را از گسترۀ اندیشگانی و مهارت‌های بلاغی و زبانی مولانا بر اهل پژوهش آشکار خواهد کرد. جامعۀ آماری، غزلیات شمس و روش به کار رفته تحلیلی توصیفی است. این تحقیق نشان داده است نظریۀ نظام‌مند نقش‌گرای هلیدی در بررسی کیفی و کمّی متن، در تجزیه و تحلیل گفتمان کارامد است. براساس فرانقش بینافردی، میزان تعامل گوینده با مخاطب و ویژگی‌های غزلیات شمس مشخص و امکان تحلیل گفتمان ایجاد شده است.  

rumi's discourse analysis in shams's ghazaliyat based on interpersonal transcendence according to halliday's theory

the present article aims to analysis rumi’s discourse in shams’s ghazaliyat based on interpersonal transcendence within the framework of halliday’s role orientation. in studying and examining the texts, what is important is to understand the message and the author’s main purpose of writing that text. in literary texts, the speaker’s meaning is not always what it seems to the audience at first glance. rather, concepts and layers of hidden meaning are brought behind the apparent words that contain the main purpose of the author. reaching the author’s intellectual world and worldview creates a deep and different mental space for the reader. this research answers these questions, how is halliday’s role-oriented systematic order efficient in the analysis of literary texts. in the interpersonal trans-role, how to deal with a larger structure than the text, and the possibility of analyzing the text is created. the hypothesis of the research is that the transpersonal role increases the interaction between the speaker and the audience and creates a more open space for discourse analysis. the statistical population is ghazaliyat shams and the method used is analytical-descriptive. this research has shown that halliday’s role-oriented systematic theory is efficient in the qualitative and quantitative analysis of the text, in the discourse analysis. based on the interpersonal role, the speaker’s interaction with the audience and the characteristics of shams’s ghazaliyat have been determined, and the possibility of discourse analysis has been established.