ترتیب‌واژه در زبان ارمنی‌ شرقی برمبنای نظریۀ سوی انشعاب درایر

ترتیب‌واژه در پژوهش حاضر با هدف تعیین ردۀ زبانی زبان ارمنی‌ شرقی نسبت‌به گروه‌ زبان‌های «اروپا آسیا» و «جهان» برمبنای «نظریۀ سوی انشعاب» درایر (1992) مورد توجه قرار گرفته است. درایر (1992) در این مقاله با عنوان «هم‌بستگی‌های ترتیب‌واژه گرینبرگی»، 23 جفت هم‌بستگی «هم‌الگو با فعل» و «هم‌الگو با مفعول» را برای تعیین ترتیب‌واژه در زبان‌ها معرفی کرده و نیز «نظریۀ هسته وابستۀ» گرینبرگ (1963) را موردانتقاد قرار داده و با ارائۀ «نظریۀ سوی انشعاب» به این نتیجه رسیده است که زبان‌ها تمایل دارند راست انشعاب یا چپ انشعاب باشند. بر این مبنا در پژوهش حاضر بر روی زبان ارمنی‌ شرقی برآنیم تا به پرسش‌ زیر بپردازیم: زبان ارمنی‌ شرقی در مقایسه با زبان‌های اروپا آسیا و همچنین در مقایسه با زبان‌های جهان به کدام‌یک از رده‌های مفعول فعل یا فعل مفعول‌ تعلق دارد؟ در رسیدن به هدف پژوهش، نوزده جفت از هم‌بستگی‌های درایر که در گونۀ ارمنی‌ شرقی دارای مصداق هستند، با استناد بر داده‌های زبانیِ گردآوری‌شده به روش مصاحبه و نیز از متون مکتوب این گونۀ زبانی، موردبررسی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نمایانگر آن است که زبان ارمنی‌ شرقی نسبت‌به زبان‌های «اروپا آسیا»، چهارده مولفه از مولفه‌های زبان‌های با ترتیب مفعول فعل قوی و پانزده مولفه از مولفه‌های زبان‌های با ترتیب فعل مفعول قوی و در مقایسه با زبان‌های «جهان»، چهارده مولفه از مولفه‌های زبان‌های با ترتیب مفعول فعل‌ قوی و 14 مولفه از مولفه‌های زبان‌های با ترتیب فعل‌ مفعول قوی را دارد. نتایج همچنین نشان می‌دهند که ارمنی‌ شرقی در مقایسه با زبان‌های «اروپا آسیا» به زبان‌های با ترتیب فعل مفعول قوی و در مقایسه با زبان‌های «جهان»، به هر دو گروه زبان‌های با ترتیب مفعول فعل قوی و فعل مفعول قوی گرایش دارد. برمبنای نتایج پژوهش می‌توان اذعان داشت که زبان ارمنی‌ شرقی برخلاف ادعای درایر (1992) تمایل به راست انشعاب بودن یا چپ انشعاب بودن ندارد و می‌توان وضعیتی بین این دو یعنی ردۀ «بینابین» را به‌عنوان رده‌ای مستقل برای ارمنی‌ شرقی درنظر گرفت.

word order in eastern armenian language based on dryer's branching direction theory

in the present research word order has been used to determine the type of eastern armenian language in comparison to the groups of “eurasian” and “world” languages based on dryer's (1992) “branching direction theory”. dryer (1992), has introduced 23 correlation pairs as verb-patterned and object-patterned, to determine the word order in languages. he has argued against greenberg's (1963) “head-dependent theory” and by presenting “branching direction theory” has concluded that the word order correlations reflect a tendency for languages to be consistently right-branching or consistently leftbranching. the main question here is to investigate the belonging of eastern armenian language to the ov or vo language types, in comparison to “eurasian” as well as “world languages”. in achieving the research goals, 19 valid correlation pairs have been analyzed within the collected data. the results show that eastern armenian language in comparison to group of “eurasian” languages has 14 characteristics of strong ov languages and 15 characteristics of strong vo languages, hence, it has a tendency to vo languages; in case of its comparison to the group of “world languages” it has 14 characteristics of strong ov languages and 14 characteristics of strong vo languages, hence, it has a tendency to both ov and vo languages. furthermore, it illustrates that despite dryer's (1992) claim, the eastern armenian language does not have tendency to be classified consistently in a left-branching or right-branching type. based on these, the median type could be considered as an independent type for eastern armenian language.