واکاوی ساختارهای زبانی در آفرینش لطیفه در زبان روسی و فارسی

در این جستار برآنیم تا با رویکرد تحلیل گفتمان از دو منظر ساختاری و موضوعی پیکرۀ لطیفه‌ها را در زبان فارسی و زبان روسی مبتنی‌بر آرای رابرت لیو1 با تقسیم‌بندی به دو دستۀ زبان‌شناختی و غیرزبان‌شناختی و نظریۀ کاراسیک2 مبنی‌بر دسته‌بندی تحلیل معنایی و نشانه‌شناسی3 با روش استقرایی4 موردبررسی قرار دهیم. هدف از انجام این پژوهش شناسایی زبان ابزارهای تولید لطیفه‌ها با توجه به تفاوت ساختار واژگانی زبان روسی به‌عنوان زبان تصریفی5 و زبان فارسی به‌عنوان زبان پیوندی 6 (گفتنی است که این دو زبان در سطح نحو به پیوندی و تحلیلی نیز شناخته می‌شوند) است. فرضیۀ پژوهش مبتنی‌بر وجود تنوع زبان ابزارهای تولید لطیفۀ روسی با نسبت بیشینه در برابر زبان فارسی به دلایل پیش‌تر گفته‌شده در دسته‌بندی زبان‌شناختی و تاثیر مولفه‌های فرهنگی و ارزشی در تولید لطیفه‌های غیرزبان‌شناختی است. این پرسش مطرح می‌شود که با توجه با ساختار هر یک از زبان‌ها کدامین ابزار مشترک و کدام اختصاصی است؟ بیشینه و کمینۀ هر کدام از آن‌ها در این دو زبان کدام است؟ در انتهای بررسی پیکره‌های طنزآمیز، زبان ابزارهای دستوری (زبان‌شناختی) و در دستۀ غیرزبان‌شناختی مقوله‌های جنسیت‌زدگی، قومیتی و سیاسی در دو زبان شناسایی شدند. بسامد نمونه‌های زبان‌شناختی به‌طور معناداری در دو زبان کم‌تر از دستۀ غیرزبان‌شناختی است و نمونه‌های جنسیت‌زده و سیاسی از بیشینۀ آشکاری در برابر سایر زیرگروهای معنایی لطیفه‌ها برخوردارند.

analysis of linguistic structures in creating jokes in russian and persian

in this paper, with the approach of discourse analysis from two structural and thematicperspectives, we try to classify the structures of jokes in persian and russian languagebased on the views of robert liu by dividing it into two categories: linguistic and nonlinguistic,and on karasik’s theory based on the classification of semantic and semioticsanalysis by inductive method. the purpose of this study is to identify the language toolsfor jokes production based on linguistic and semantic structures in both russian andpersian, due to the differences in the lexical structure of russian as a fusional languageand persian as a agglutinative language. the present aims to test the hypothesis of theexistence of language diversity of russian joke production tools and the effect of culturaland value components in the production of non-linguistic jokes. at the end of this study,grammatical jokes were identified with a variety of instrumental languages and in thenon-linguistic category of gender, ethnic and political examples. the frequency oflinguistic examples in two languages is significantly lower than the non-linguisticcategory, and gender and political examples have a clear maximum against othersemantic subsets of jokes.