بازنمایی مولفه‌های گفتمانی وکلا در اقناع قاضی از منظر زبان‌شناسی حقوقی: مطالعۀ موردی گفتمان پرونده‌های کیفری

پژوهش حاضر با هدف تحلیل گفتمان شیوه‏های اقناع قاضی توسط وکلا در دادگاه‏های کیفری و حقوقی ایران براساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی انجام ‌شده است. ماهیت روش‏شناسی انجام این پژوهش به‌صورت توصیفی ‏تحلیلی بوده و نگارندگان برای گردآوری داده‏ها با مراجعه به دادسراها، دادگاه‏های شهر تهران و دفاتر وکلا با مطالعۀ صدها پرونده و مشاهدۀ ده‏ها بازجویی در سال‏های 1397 و 1398 به روش فیش‏برداری متن پنجاه پاره‏گفت از مکالمات مشارکان گفتمان (10 پرونده) را در چارچوب رویکرد لاکلا و موفه (1985, 2001, 2002) موردبررسی قرار داده‏اند. مولفه‏های اصلی این رویکرد عبارت‌اند از: دال و مدلول، ضدیت و غیریت، هژمونی و تثبیت معنا، قدرت، اسطوره، تصور اجتماعی، موقعیت سوژه‏ای و سوژگی سیاسی. با توجه به گفتمان وکلا می‏توان گفت که وکلا از تثبیت نظام معنایی گفتمان شامل واژه‏هایی چون آزادی موکل، تخفیف در مجازات، اثبات جرم متهم و تقاضای مجازات برای متهم که هر کدام از این نظام‏های معنایی با مفاهیمی خاص به تثبیت دال‏های خود می‏پردازند، به‏مثابۀ عوامل شناختی و رفتاری اثرگذار برای اقناع‏سازی استفاده می‏کنند. پرسش اساسی پژوهش حاضر آن است که مفهوم اقناع چگونه در گفت‌وگوهای وکلا در گفتمان دادگاه نمود پیدا می‏کند. نتایج نشان داد که وکلا با استفاده از  برجسته‏سازی و حاشیه‌رانی به بیانِ نقاط قوت موکل خود و نقاط ضعف رقیب می‏پردازند. یافته‌ها حاکی از آن است که وکلا به‌منظور اقناع‏سازی قضات جهت دفاع از موکل خود، با سوگیری منفی از حاشیه‏رانی و بیان نقاط ضعف رقیب و با سوگیری مثبت از برجسته‏سازی و ارائۀ نقاط قوت موکل خود استفاده می‏کنند.