ساخت اضافه در کردی: رویکردی شناختی

پژوهش حاضر قصد دارد تا براساس رویکرد شناختی به بررسی ساخت اضافه در کردی سورانی بپردازد. ماهیت روش شناسی این پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و داده ها از گویش کردی سورانی و از طریق مصاحبه با گویشوران گردآوری شده اند و اصالت داده ها نیز موردتایید گویشوران این گونه از زبان کردی است. گفتنی است که ساخت اضافه نوعی رابطۀ ذاتی و نسبتی بین دو عنصر گذرا و پایا ایجاد می کند که حاوی نوعی قرابت مفهومی هستند. در این ساخت یکی از عناصر به‌منزلۀ نقطۀ ارجاع عمل می کند تا جایگاه عنصری دیگر (عنصر مقصد) در ساخت براساس آن مشخص شود. به‌عبارت دیگر، عنصر پایا به‌مثابۀ نقطۀ ارجاع، مسیری شناختی را برای دسترسی ذهنی به عنصر گذرا به‌منزلۀ عنصر مقصد فراهم می سازد. یافته ها نشان داد که ساخت اضافه، محصول نوعی دستوری شدگیِ ضمیر موصولی hya است که نقش کهن آن بازنمایی ارتباط ذاتی مفهومی بین عناصر دخیل در رابطه‌ای مفهومی مندرج در یک جملۀ مرکب بوده است. این ضمیر موصولی طی فرایند دستورشدگی به نمایه ای نسبتی تحول یافته، تا رابطه ای ذاتی و نامتقارن را میان دو عنصر متجانس در یک گروه (اسم+اضافه+اسم، اسم+اضافه+صفت، اسم+اضافه+حرف اضافه، اسم+اضافه+فعل اسمی شده) یا در یک بند (اضافۀ محمولی، اضافۀ مبتداساز) مفهوم پردازی کند. همچنین، نتایج نشان داد که عنصر اضافه این ارتباط نامتقارن را بین عناصر در سطوح متفاوت زبانی به‌خوبی نمایه سازی می کند.

Ezafe Construction in Kurdish: A Cognitive Approach

The present study aims to investigate the Ezafe construction in Kurdish (Sorani dialect) based on cognitive grammar. The nature of the methodology of this qualitative research is descriptiveanalytic, and the data have been collected via the interview with Kurdish speakers. The authenticity and originality of the collected data have been approved by Kurdish speakers of this linguistic variety. Ezafe marker is considered as the invoker of an intrinsic relationship between two entities having a kind of conceptual proximity. In a way, one entity is considered as a referencepoint based on which the location of the other entity is cognitively determined. In this construction, the landmark plays the role of a referencepoint to provide a mental path to the trajector as the target. The findings showed that Ezafe in this dialect is the result of the grammaticalization of a relative pronoun HYA by which the intrinsicconceptual relation between elements is profiled in a complex sentence. It should be noted that Ezafe marker has developed from the relative pronoun HYA in Old Persian. Accordingly, this relative pronoun, as an Ezafe marker, has been gradually transformed into an element profiling an asymmetric relationship between congruent entities within a single phrase (N Ez N; N Ez adj; N Ez preposition; N Ez nominalized verb) or in a clause (predicative Ezafe and topicalizing Ezafe). Also, the results showed that Ezafe marker indicates this asymmetric relation at different linguistic levels.